Problem z wypłacalnością firmy? Poznaj umowę o świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum)!

Przewidziana w kodeksie cywilnym instytucja datio in solutum pozwala zastąpić świadczenie wskazane w umowie na inne i za jego pomocą doprowadzić do pomyślnego jej spełnienia.

W praktyce oznacza to, że jeśli przykładowo umowa pożyczki wskazuje, że pożyczyliśmy kwotę X i w zamian mamy zwrócić wierzycielowi w ratach pożyczoną kwotę wraz z oprocentowaniem, umowa datio in solutum może zastąpić zapłatę przekazaniem wierzycielowi dowolnej ruchomości lub nieruchomości. Po przekazaniu wierzycielowi ruchomości lub nieruchomości wskazanej w umowie o świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum to łacińskie wyrażenie oznaczające właśnie świadczenie w miejsce wykonania), oryginalne zobowiązanie wygasa i nie mamy już obowiązku dodatkowo wykonać płatności wskazanych w umowie pożyczki. Datio in solutum może być wykorzystane we wszelkiego rodzaju stosunkach cywilnoprawnych, niezależnie od ich źródła i niezależnie od podstawy odpowiedzialności dłużnika.

Umowa o świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum), co do zasady, może być zawarta w dowolnej formie, w tym także w sposób dorozumiany. W praktyce jest ona zawierana najczęściej w sposób konkludentny, poprzez przyjęcie przez wierzyciela świadczenia zaoferowanego przez dłużnika. Powyższe oczywiście oznacza, że umowę taką możemy zawrzeć również w formie pisemnej czy też umowie w formie aktu notarialnego (wyjątek stanowi sytuacji, gdyby przedmiotem takiej umowy była nieruchomość – w takim przypadku umowa datio in solutum wymaga zawarcia jej w formie aktu notarialnego).

Jeżeli przedmiot spełnionego świadczenia miał wady, zobowiązanie mimo to wygasa (zatem wierzyciel nie może domagać się spełnienia pierwotnego świadczenia), ale dłużnik ponosi odpowiedzialność za wady według odpowiednio, jeżeli przepisy te mogą znaleźć zastosowanie ze względu na przedmiot świadczenia.

Skutkiem świadczenia w miejsce wykonania, przy spełnieniu warunków określonych w art. 453 KC, jest wygaśnięcie tego zobowiązania, z którego wynikał obowiązek świadczenia zastąpionego przez dłużnika innym świadczeniem.

Zawarcia umowy datio in solutum może się wiązać również z korzyściami podatkowymi, przede wszystkim z możliwością uniknięcia konieczności zapłaty podatku od czynności cywilno prawnych. Tego rodzaju podatek trzeba bowiem zapłacić m.in. w przypadku zawarcia umowy pożyczki czy też umowy sprzedaży. Cała lista czynności objętych PCC została wymieniona w art. 1 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Organy podatkowe konsekwentnie uznają, że katalog czynności objętych PCC ma charakter zamknięty. A to oznacza, że umowy nie wymienione wyraźnie w przepisie nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Jeśli chodzi o datio in solutum – tu umowa te nie zostało wymieniona w ww. przepisie. Należy przy tym pamiętać, że umowy datio in solutum nie można zawierać tylko w celu obejścia prawa – wtedy taka umowa może zostać uznana za nieważną.