Ubezpieczyciel nie może ograniczać wyboru warsztatu naprawczego dla poszkodowanego – ważna uchwała Sądu Najwyższego!

W dniu 8 maja 2024 roku, Sąd Najwyższy, w składzie siedmiu sędziów, wydał uchwałę (sygn. akt: III CZP 142/22), która jest korzystna dla serwisów blacharsko-lakierniczych. Przedmiotowe rozstrzygnięcie ma bardzo istotne znaczenie dla każdego, kto choć raz, zetknął się z likwidacją szkody komunikacyjnej z umowy ubezpieczenia OC. Uchwała ta dotyczy dopuszczalności uwzględniania rabatów w ramach odszkodowania z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Jest ona wynikiem wystąpienia przez Rzecznika Finansowego z wnioskiem zmierzającym do usunięcia rozbieżności w powyższym zakresie pojawiających się w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

Zgodnie z brzmieniem uchwały Sądu Najwyższego:

1. Jeżeli poszkodowany poniósł już koszty naprawy pojazdu lub zobowiązał się do ich poniesienia, wysokość odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powinna odpowiadać tym kosztom, chyba że w danych okolicznościach są one oczywiście nieuzasadnione; wysokość odszkodowania nie zależy od ulg i rabatów możliwych do uzyskania przez poszkodowanego od podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem.

2. Jeżeli poszkodowany nie poniósł jeszcze kosztów naprawy pojazdu ani nie zobowiązał się do ich poniesienia, wysokość odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powinna odpowiadać przeciętnym kosztom naprawy na lokalnym rynku, z uwzględnieniem możliwych do uzyskania przez poszkodowanego ulg i rabatów, chyba że skorzystaniu z tych ulg i rabatów sprzeciwia się jego uzasadniony interes.

Źródło problemu

W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada pełnego odszkodowania, a naprawa szkody może zostać przeprowadzona według wyboru poszkodowanego poprzez przywrócenie stanu poprzedniego lub zapłatę odszkodowania, zgodnie z art. 363 § 1 k.c. Ubezpieczyciele zwykle wybierają drugą opcję, ale od pewnego czasu w ramach likwidacji szkody oferują możliwość naprawy pojazdu lub zakupu części na preferencyjnych warunkach w warsztatach, z którymi współpracują. Jeśli poszkodowany nie zaakceptuje tej propozycji, ubezpieczyciele twierdzą, że nie wypełnia on obowiązku współpracy z nimi (wynikającego z art. 354 § 2 k.c.), który ma na celu zapobieżenie zwiększeniu rozmiaru szkody.

Wskazana uchwała jasno zaznacza, że poszkodowany ma prawo sam wybrać warsztat do naprawy swojego pojazdu. O czym zapominali Ubezpieczyciele, poza prawidłowym wykonaniem naprawy, istotne jest również zaufanie między stronami transakcji. Ubezpieczyciel nie może wymagać korzystania z przedstawionych ofert i ulg w serwisach, z którymi współpracuje. Takie sytuacje, w których ubezpieczyciele wymuszają na poszkodowanych naprawy w sieciach współpracujących z nimi, powołując się na obowiązek zapobiegania zwiększeniu szkody i współpracy wierzyciela z dłużnikiem, powinny być wyeliminowane.

Najważniejszym wnioskiem z uchwały jest preferencja dla poszkodowanych, którzy naprawiają pojazd, a nie tylko przyjmują odszkodowanie i przeznaczają pieniądze na inne cele. W takim przypadku ubezpieczycielowi trudniej będzie narzucić rabaty i upusty w wysokości odszkodowania. Jeśli chodzi o poszkodowanych, którzy wybierają odszkodowanie pieniężne, Sąd Najwyższy zaznaczył, że proponowane rabaty i upusty powinny być dostępne w warsztatach i sklepach z częściami zamiennymi na lokalnym rynku poszkodowanego (rozumianym z reguły jako miejsca zamieszkania poszkodowanego). Jeśli więc nabycie części z rabatami jest trudne, te rabaty nie powinny być uwzględniane przy wycenie kosztów naprawy. Najważniejsze jednak jest, aby nie stosować automatyzmu w przyznawaniu rabatów i ulg.

Podsumowanie

Rzecznik Finansowy słusznie zauważył, że brak było spójności w orzecznictwie w kwestii obowiązku poszkodowanego do korzystania z oferowanych przez ubezpieczycieli ulg i rabatów. Część sądów uważała, że odrzucenie propozycji ubezpieczyciela może prowadzić do zmniejszenia odszkodowania. Inne orzeczenia podkreślały, że poszkodowany nie musi szukać najtańszej opcji naprawy pojazdu, a obowiązek współpracy z ubezpieczycielem nie powinien ograniczać jego prawa do wyboru sposobu naprawienia szkody, w tym wyboru warsztatu.

Kancelaria TURCZA z Poznania od kilkunastu lat świadczy obsługę prawną na rzecz dealerów samochodowych, autoryzowanych serwisów oraz warsztatów. W razie pytań zapraszamy do kontaktu.