Co zawiera nowa ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych?

W dniu 6 listopada 2024 r. weszła w życie nowelizacja przepisów dotyczących ubezpieczeń obowiązkowych. To ważna zmiana dla kierowców, ubezpieczycieli i wszystkich uczestników ruchu drogowego. Celem nowej ustawy jest dostosowanie polskiego prawa do unijnych standardów oraz poprawa ochrony poszkodowanych w wypadkach. Choć wprowadzenie tych regulacji zajęło więcej czasu niż początkowo zakładano, ostateczna wersja przepisów uwzględnia zarówno potrzeby rynku, jak i wymogi europejskie.

Dyrektywa komunikacyjna i jej wpływ na polskie przepisy

Dyrektywa 2021/2118 zmienia dotychczasową dyrektywę 2009/103/WE dotyczącą ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z ruchem pojazdów mechanicznych. Państwa członkowskie miały ponad dwa lata na wdrożenie nowych regulacji. Opóźnienia w implementacji groziły Polsce sankcjami, dlatego przyjęcie ustawy było konieczne. Nowelizacja dostosowuje polskie prawo do standardów unijnych, zwiększając ochronę poszkodowanych oraz wprowadzając bardziej precyzyjne regulacje dotyczące zakresu obowiązkowego ubezpieczenia OC.

W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze zmiany, które przedstawiają się następująco.

1. Podwyższenie minimalnych sum gwarancyjnych

Jedną z kluczowych zmian jest podniesienie minimalnych sum gwarancyjnych w ubezpieczeniach OC:

• 29 876 400 zł w przypadku szkód na osobie,
• 6 021 600 zł w przypadku szkód w mieniu.

Nowe sumy gwarancyjne obejmują umowy zawarte po 22 grudnia 2023 r. oraz zdarzenia zaistniałe po tej dacie, nawet jeśli dotyczy to umów zawartych wcześniej. Jak wskazuje ustawodawca, to rozwiązanie ma na celu dostosowanie poziomu ochrony do wymogów unijnych i zapewnienie adekwatnego odszkodowania poszkodowanym.

2. Nowa definicja „wprowadzenia pojazdu do ruchu”

Zmiana definicji tego pojęcia ma duże znaczenie dla obowiązku posiadania ubezpieczenia OC. Dotychczasowe przepisy odnosiły się do poruszania się pojazdu po drogach publicznych. Teraz „wprowadzenie pojazdu do ruchu” oznacza każde użycie pojazdu zgodnie z jego funkcją transportową, niezależnie od miejsca (np. prywatne posesje, place budowy) oraz stanu pojazdu (ruchomy czy nieruchomy).

To rozszerzenie definicji ma istotne konsekwencje dla pojazdów wolnobieżnych (np. maszyn rolniczych), oraz pojazdów historycznych, które będą wymagały ubezpieczenia, jeśli w momencie zdarzenia pełniły funkcję środka transportu.

3. Ochrona poszkodowanych w razie niewypłacalności ubezpieczyciela

Nowelizacja przewiduje mechanizmy ochrony poszkodowanych w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń. Za wypłatę odszkodowań odpowiadać będą:

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) – w przypadku zdarzeń na terenie Polski,
• Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK) – jeśli zdarzenie miało miejsce w innym państwie UE lub państwie trzecim.

Co istotne, w tym celu w ramach UFG utworzony zostanie fundusz ds. niewypłacalności, finansowany ze składek krajowych zakładów ubezpieczeń (maksymalnie 0,1% składki przypisanej brutto z ubezpieczeń OC).

4. Standaryzacja zaświadczeń o przebiegu ubezpieczenia

Nowe przepisy eliminują możliwość dyskryminacji kierowców ze względu na ich poprzednie miejsce zamieszkania czy narodowość. Ponadto jak zakłada ustawa od 24 lipca 2025 r. obowiązywać będzie unijny wzór zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia, ujednolicony dla wszystkich krajów członkowskich.

5. Wypłaty przez UFG po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej

W sytuacjach, gdy suma gwarancyjna w umowie OC zawartej przed 11 grudnia 2009 r. zostanie wyczerpana, UFG będzie zobowiązany do pokrycia pozostałych roszczeń. Dotyczy to szkód powstałych w okresie od 11 grudnia 2009 r. do 10 czerwca 2012 r., co jest konsekwencją wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-428/20 przeciwko Polsce.

Kwoty, które UFG będzie wypłacać, są ograniczone do różnicy między pierwotnie określoną sumą gwarancyjną a:

• 2 500 000 euro w przypadku szkód na osobie,
• 500 000 euro w przypadku szkód w mieniu.

6. Informowanie o sposobach dochodzenia roszczeń

Nowelizacja w tym zakresie nakłada na UFG i PBUK obowiązek publikowania na swoich stronach internetowych szczegółowych informacji o sposobach dochodzenia roszczeń, w tym o możliwości skierowania sprawy do sądu.

7. Regulacje dotyczące sportów motorowych

Nowa ustawa porządkuje również kwestie ubezpieczeń związanych ze sportami motorowymi, zapewniając lepszą ochronę dla organizatorów i uczestników.

Podsumowanie

Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wprowadza istotne zmiany, które mają na celu dostosowanie polskiego prawa do unijnych regulacji i podniesienie poziomu ochrony ubezpieczeniowej. Chociaż proces legislacyjny trwał dłużej niż planowano, ostateczny kształt przepisów uwzględnia postulaty rynku oraz wymogi unijne, zapewniając bardziej przejrzysty i skuteczny system ochrony poszkodowanych.

Autor artykułu