Ochrona akustyczna w polskim prawie

Ochrona przed hałasem w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

Możliwości ograniczenia uciążliwości hałasu w planach miejscowych wynikają z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz.  150 tj. – dalej: Ustawa), w której poprzez hałas rozumie się dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz (art. 3. ). Zgodnie z art. 112 Ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:

1) utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie;
2) zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

W ustawie zamieszczone zostały dyspozycje dla sporządzających studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z tymi dyspozycjami samorząd lokalny zapewnia warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, uwzględniając również potrzeby w zakresie ochrony przed hałasem (art. 72). Ponadto sporządzając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego  wymagane jest różnicowanie terenów o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, przy uwzględnieniu wymagań określonych dla terenów (art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy):

a) pod zabudowę mieszkaniową,
b) pod szpitale i domy opieki społecznej,
c) pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
d) na cele uzdrowiskowe,
e) na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
f) na cele mieszkaniowo-usługowe.

Na terenach przeznaczonych do działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania, na których znajduje się zabudowa mieszkaniowa, szpitale, domy opieki społecznej lub budynki związane ze stałym albo czasowym pobytem dzieci i młodzieży, ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych zapewniających właściwe warunki akustyczne w budynkach. (art. 114 ust. 3 ustawy).

W odniesieniu do terenów produkcji i składów przewidziano możliwość tworzenia stref przemysłowych, w których zgodnie z art. 136a ustawy dopuszcza się przekraczanie standardów emisyjnych. Strefy mogą być powoływane również po uchwaleniu planu miejscowego. Jeśli dotrzymanie standardów emisyjnych nie jest możliwe, to obok stref przemysłowych możliwe jest także wyznaczenie obszaru ograniczonego użytkowania, jest to jednak tryb wyłączony z procedury stanowienia prawa miejscowego.

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby.

Przystępując do sporządzenia projektu planu miejscowego przeprowadza się inwentaryzację urbanistyczną polegającą na udokumentowaniu stanu zagospodarowania i przekształceń w obszarze opracowania, w tym również analizę wydanych pozwoleń na budowę oraz dostępną dokumentację. Częścią tej dokumentacji są opracowania opisujące stan i zagrożenia dla środowiska.

W odniesieniu do ochrony przed hałasem analizuje się dostępne wyniki pomiarów poziomów hałasu, a w przypadkach uzasadnionych zleca się przeprowadzenie takich pomiarów. W zależności od potrzeb analizuje się również informacje o najlepszych dostępnych technikach, co pozwala lepiej zrozumieć istniejące i potencjalne zagrożenia środowiska (głównie dla terenów produkcji i składów). Wśród analizowanych dokumentów znajdują się również programy ochrony środowiska przed hałasem, opracowania ekofizjograficzne oraz mapy akustyczne. Zgromadzone informacje konfrontowane są z innymi danymi i informacjami o terenie opracowania planistycznego, jak np.: procesy demograficzne, powiązania z otoczeniem, możliwości obsługi komunikacyjnej obszaru, zasoby środowiska przyrodniczego i wiele innych.

Ponieważ hałas jest wynikiem uwolnienia do środowiska energii przenoszonej przez otaczający ośrodek (np. powietrze), to działania ochronne wymagają albo wyeliminowania źródeł hałasu, albo uzyskania oczekiwanego poziomu tej energii w miejscu odbioru fali. Obniżenie lub ukierunkowanie energii fal dźwiękowych można osiągnąć poprzez np. pozostawienie wolnej przestrzeni, np. niezabudowanego pasa np. 250m od źródła, pozwala osiągnąć poziomy natężenia dźwięku wymagane w obszarach mieszkaniowych).

Ochrona przed hałasem w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

W razie braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oceny, czy teren należy do rodzajów terenów, o których mowa w art. 113 ust. 2 pkt 1, właściwe organy dokonują na podstawie faktycznego zagospodarowania i wykorzystywania tego i sąsiednich terenów. W tym wypadku również obowiązuje zasada z art.114 ust. 2 czyli decydujące jest to w jaki sposób dany teren jest wykorzystywany w przeważającej części. Klasyfikacja danego terenu następuje przy podejmowaniu czynności planistycznej (na przykład przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy). Organ jest zobowiązany dokonać oceny danego terenu, gdyż obowiązek ten wynika wprost z Ustawy (art. 115). Przepisy prawne nie przewidują możliwości odstąpienia od tej oceny. Kwalifikacja terenu do określonej kategorii to ocenne działanie organu. Aby ustalić rodzaj faktycznego zagospodarowania i wykorzystywania działek na danym terenie, organ powinien skorzystać ze wszystkich możliwości dowodowych. Celowe jest skorzystanie z ewidencji gruntów i budynków, map ewidencyjnych, czy też z oględzin nieruchomości.