Właściciele nieruchomości często nie zdają sobie sprawy, że przedsiębiorstwa przesyłowe mogą nabyć prawo do korzystania z ich gruntów bez konieczności zawierania umowy. Wiąże się z tym ryzyko braku – co do zasady – obowiązkowej rekompensaty za posiadanie na swojej ziemi infrastruktury przesyłowej. Służebność przesyłu, szczególnie nabyta przez zasiedzenie, może prowadzić do sytuacji, w której urządzenia przesyłowe, takie jak linie energetyczne czy gazociągi, stają się trwałym elementem czyjejś nieruchomości, bez wynagrodzenia dla właściciela. Jak dochodzi do takiego zasiedzenia? Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby przedsiębiorstwo przesyłowe mogło legalnie korzystać z cudzej nieruchomości? W artykule przyjrzymy się kluczowym przesłankom zasiedzenia służebności przesyłu, procesowi stwierdzenia zasiedzenia i możliwościom, jakie mają właściciele nieruchomości, aby zabezpieczyć swoje interesy.

Zdjęcie pochodzi z freepik.com
Zasiedzenie służebności przesyłu jest sposobem nabycia praw majątkowych, a jego istotną funkcją jest przywrócenie ładu prawnego poprzez usunięcie rozbieżności między faktycznym stanem korzystania z nieruchomości a jej stanem prawnym. Jest to szczególnie ważne, gdy właściciel nieruchomości przez dłuższy czas nie podejmował działań w celu ochrony swoich praw.
Przesłanki zasiedzenia służebności
Aby mogło dojść do zasiedzenia służebności przesyłu, muszą zostać spełnione określone przesłanki. Po pierwsze, konieczne jest korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia. Zasiedzenie służebności przesyłu możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy przedsiębiorca przesyłowy korzysta z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu. Korzystanie to musi być związane z trwałym i widocznym urządzeniem, takim jak linie przesyłowe, gazociągi czy wodociągi, które są wyraźnie dostrzegalne na nieruchomości. Orzecznictwo podkreśla, że takie urządzenia muszą stanowić ostrzeżenie dla właściciela, że jego grunt jest wykorzystywany przez przedsiębiorcę przesyłowego, co może prowadzić do zasiedzenia.
Drugą przesłanką jest upływ odpowiedniego czasu, który wynosi 20 lat w przypadku dobrej wiary przedsiębiorcy przesyłowego, a 30 lat w przypadku złej wiary. Dobra wiara oznacza, że przedsiębiorca mógł mieć uzasadnione przekonanie o przysługującym mu prawie do korzystania z nieruchomości, natomiast zła wiara zachodzi, gdy przedsiębiorca wiedział lub powinien był wiedzieć, że nie ma tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości.
Moment rozpoczęcia biegu terminu zasiedzenia
Jednym z kluczowych zagadnień związanych z zasiedzeniem służebności przesyłu jest określenie momentu, od którego liczy się bieg terminu zasiedzenia. Zazwyczaj bieg ten rozpoczyna się od chwili, gdy przedsiębiorca przesyłowy faktycznie zaczyna korzystać z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu, czyli od momentu, gdy urządzenia przesyłowe zaczynają działać.
W praktyce, moment ten może być różnie interpretowany. Decyzja o pozwoleniu na budowę nie inicjuje biegu zasiedzenia, ponieważ nie jest związana z faktycznym korzystaniem z nieruchomości. Często za moment rozpoczęcia biegu zasiedzenia uznaje się decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, gdy urządzenia przesyłowe zostają oddane do eksploatacji i przedsiębiorca faktycznie zaczyna korzystać z nieruchomości. Kluczowym momentem jest jednak rozpoczęcie faktycznego przesyłu mediów przez urządzenia, takie jak linie energetyczne, co może nastąpić nawet wcześniej niż wydanie formalnej decyzji administracyjnej.
Przerwanie biegu terminu zasiedzenia
Bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu może zostać przerwany, jeśli właściciel nieruchomości podejmie działania mające na celu ochronę swoich praw. Najczęściej przerwanie biegu zasiedzenia następuje w przypadku, gdy właściciel zgłasza roszczenie o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego.
Bieg terminu może być również przerwany, jeśli właściciel wniesie sprawę do sądu, np. w celu ustalenia tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości. Wystąpienie z roszczeniami na drogę sądową skutecznie przerwa bieg zasiedzenia i powoduje, że okres zasiedzenia zaczyna się na nowo, jeśli właściciel podejmie odpowiednie kroki prawne.
Postępowanie z wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu
W celu formalnego stwierdzenia zasiedzenia, zainteresowany przedsiębiorca musi złożyć wniosek do sądu. Uprawnionym do wniesienia takiego wniosku jest przedsiębiorca przesyłowy, który posiada interes prawny w uzyskaniu stwierdzenia zasiedzenia. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku sąd stwierdza nabycie przez przedsiębiorcę służebności przesyłu na rzecz nieruchomości obciążonej.
Stwierdzenie zasiedzenia oznacza, że przedsiębiorca przesyłowy uzyskał prawo do korzystania z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, a właściciel nieruchomości nie może już skutecznie podważać tego prawa.
Podsumowanie
Zasiedzenie służebności przesyłu to istotny mechanizm, który pozwala przedsiębiorstwom przesyłowym na legalne korzystanie z cudzej nieruchomości bez konieczności zawierania umowy z właścicielem. Aby doszło do zasiedzenia, muszą zostać spełnione dwie kluczowe przesłanki: korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia oraz upływ odpowiedniego czasu – 20 lat w przypadku dobrej wiary lub 30 lat w przypadku złej wiary. Moment rozpoczęcia biegu zasiedzenia to chwila, gdy przedsiębiorstwo faktycznie zaczyna korzystać z nieruchomości, zazwyczaj w momencie uruchomienia urządzeń przesyłowych. Bieg zasiedzenia może zostać przerwany, jeśli właściciel nieruchomości podejmie kroki prawne, takie jak zgłoszenie roszczenia o wynagrodzenie czy wniesienie sprawy do sądu. W przypadku zasiedzenia, przedsiębiorstwo musi złożyć odpowiedni wniosek do sądu, który stwierdzi nabycie służebności przesyłu na rzecz nieruchomości obciążonej. To postępowanie ma na celu uregulowanie prawnych aspektów korzystania z nieruchomości, co ma kluczowe znaczenie zarówno dla przedsiębiorstw przesyłowych, jak i dla właścicieli gruntów, którzy muszą być świadomi swoich praw i możliwości obrony.
Zapraszamy do lektury innych części Poradnika dot. służebności, przygotowanego przez adwokatów i radców prawnych Kancelarii TURCZA:
Autor: |

Angelika Marcinkowska
Radca prawny
Telefon: +48 61 666 37 60
Mec. Angelika Marcinkowska swoje zainteresowania zawodowe i naukowe koncentruje głównie w kręgu prawa cywilnego materialnego. Specjalizuje się również w prawie procesowym a także prawie gospodarczym.