Autorskie prawa majątkowe do utworów stworzonych przy udziale sztucznej inteligencji

Wraz z tempem rozwoju nowych technologii, coraz więcej przedsiębiorstw dostrzega ogromną wartość dodaną i przewagę konkurencyjną wynikającą z wdrażania i stosowania narzędzi technologicznych opartej na sztucznej inteligencji (z ang. artificial intelligence, w skrócie AI). Aktualne możliwości dla wykorzystania sztucznej inteligencji sprawiają, że dostępne narzędzia bazujące na Al mogą znaleźć praktyczne zastosowanie zasadniczo we wszystkich funkcjonujących modelach biznesowych, a ponadto w wielu aspektach życia codziennego człowieka. Tematyka sztucznej inteligencji cieszy się w ostatnim czasie ogromnym zainteresowaniem, w szczególności w odniesieniu do wprowadzonych na rynek programów czy aplikacji opartych o technologie Al (m.in. Chat GPT, MDALL-2, Midjourney czy Open Al). Łatwa dostępność do narzędzi bazujących na sztucznej inteligencji służy jej popularyzacji, szczególnie w świetle widocznych możliwości i prezentowanych efektów.

Dostępność do korzystania z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w życiu codziennym czy biznesie stwarza jednak pewne ryzyko i problemy na gruncie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w szczególności w zakresie ustalenia czy dzieło stworzone przy udziale Al jest ,,utworem’’ w świetle obowiązującej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, podlegającym ochronie prawnej wynikającej z tej ustawy.

W celu ustalenia odpowiedzi na to pytanie należy wskazać na przepis art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w świetle którego utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Powyższe oznacza, że aby dzieło człowieka można było uznać, za ,,utwór’’ w rozumieniu obowiązującego prawa, musi on posiadać łącznie trzy cechy: być rezultatem pracy człowiek (twórcy), być przejawem działalności twórczej (poprzez swoją oryginalność) oraz mieć indywidualny charakter. W świetle powyższego, ,,utwór’’ podlegający ochronie praw autorskich może być stworzony wyłącznie przez człowieka, co automatycznie wyklucza możliwość klasyfikowani dzieła stworzonego przy udziale sztucznej inteligencji jako ,,utworu’’ w rozumieniu ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (nota bene podobnie jak dzieła stworzonego przez siły natury czy zwierzęta).

Wymóg, aby twórcą ,,utworu’’ był człowiek, jest powszechnie przyjęty w porządkach prawnych większości krajów na świecie. Obecnie coraz częściej zauważalne są postulaty o objęciu ochroną praw autorskich także dzieł stworzonych przy udziale sztucznej inteligencji. Jednakże w świetle aktualnych uregulowań prawnych możliwość objęcia dzieła powstałego przy udziale sztucznej inteligencji na gruncie ochrony praw autorskich jest niemożliwa co oznacza, że wykorzystanie sztucznej inteligencji do wygenerowania dzieła wyklucza możliwość roszczenia do wygenerowanego w ten sposób dzieła zarówno osobistych, jak i autorskich praw majątkowych.

Sytuacja wygląda podobnie również w odniesieniu do twórców programów komputerowych opartych na Al, którzy nie posiadają praw autorskich do dzieł powstałych w wyniku działań ich użytkowników. Jeśli jednak dany program komputerowy oparty jest na sztucznej inteligencji, to znajduje się pod ochroną autorską, co wynika z art. 74 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Brak posiadania autorskich praw majątkowych do utworów powstałych przy udziale sztucznej inteligencji nie oznacza jednak, że powstałe w ten sposób dzieło nie może zostać wykorzystane w celach komercyjnych czy też prywatnych. Twórcy programów opartych na Al często decydują się na zawarcie w regulaminach korzystania postanowień regulujących zakres i sposób korzystania z dzieł powstałych przy użyciu ich programu. Warto jednak pamiętać, że brak posiadania ochrony na gruncie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przez dzieła powstałe dzięki narzędziom opartym na sztucznej inteligencji powoduje, że powstałe w ten sposób dzieła mogą być w pełni legalnie powielane i wykorzystywane także przez inne osoby.

Zapraszamy do lektury innych części Poradnika dot. autorskich praw majątkowych, przygotowanego przez adwokatów i radców prawnych Kancelarii TURCZA: