Część II. Umowa czy sąd? | Podział majątku wspólnego – PORADNIK

Rozwód małżonków, którzy posiadają wspólnotę majątkową małżeńską tylko pozornie oznacza zamknięcie pewnego etapu w życiu dzielonego z drugą osobą. Majątek, który jest współdzielony z tą osobą istnieje nadal. Tak naprawdę dopiero prawomocność wyroku rozwiązującego małżeństwo otwiera kolejny etap związany z podziałem majątku wspólnego, który bywa bardziej skomplikowany. W części drugiej poradnika dotyczącego podziału majątku wspólnego, powiemy o sposobach tego podziału, który nierzadko trwa kilka lat, a bywa że jest dłuższy niż samo małżeństwo.

Prawo pozwala na podział majątku wspólnego dwojako w drodze umowy lub przed sądem. Pierwszy sposób jest oczywiście polubowny i wymaga dogadania się przez byłych małżonków. Drugi jest przymusowy i najczęściej kojarzy się, całkiem zresztą słusznie, z konfliktem byłej pary. Zaznaczyć od razu trzeba, że potrzeba podziału majątku najczęściej występuje wtedy, gdy ten majątek rzeczywiście jest spory lub wartościowy, czy też w jego skład wchodzi nieruchomość. W wielu przypadkach podział ten bywa w ogóle niesformalizowany i nie jest to wcale niedozwolone. Ex-małżonkowie po prostu słownie ustalają, co które z nich zabiera ze sobą, czasem zbywają jakiś wspólny przedmiot i dzielą się jego wartością. Słowne uzgodnienia to inaczej mówiąc umowa słowna. Prawo ją dopuszcza, choć nie zawsze.

Do prawników najczęściej przychodzą klienci, którym nie sposób dogadać się z byłą żoną albo mężem. Przychodzą niemal zawsze z myślą o założeniu sprawy sądowej, ale na wstępie zawsze sondujemy, czy jednak istnieje możliwość porozumienia się, a przynajmniej rozpoczęcia negocjacji z drugą stroną. Wariant sądowy zawsze należy rozważać jako naprawdę ostateczny. Sprawa przed sądem potrafi trwać wiele lat, jest niepewna również z uwagi na osobę biegłego sądowego, koszty jej trudno oszacować na wstępie, ale bywają wysokie. Sprawa sądowa, jeśli między stronami jest konflikt, to często go pogłębia i przedłuża niezdrowe emocje i stres.

Postępowanie sądowe niejednokrotnie staje się koniecznością i słów kilka o nim warto napisać. Właściwym sądem jest ten, w którego rejonie znajdował się wspólny majątek. Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. Sąd kompleksowo bada ten skład i przysługują mu instrumenty sprawdzające twierdzenia stron, w tym przymus. Sądowy podział majątku wspólnego powinien obejmować cały jego skład, ale sędzia z ważnych powodów może ograniczyć go tylko do części. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Przy czym, w razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym sąd może w tym przedmiocie orzec postanowieniem wstępnym. Postanowienie wstępne znacznie wydłuża postępowanie, bo podlega zaskarżeniu tak samo jak orzeczenie końcowe. Warto jeszcze wspomnieć o jednej kwestii, to jest gdy byłym małżonkiem jest obcokrajowiec. Polski sąd może dokonać podziału majątku z cudzoziemcem, gdy majątek wspólny albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak już zaznaczyliśmy, jako pełnomocnicy, gdy przychodzą do nas klienci z prośbą o pomoc w podziale majątku, najczęściej zawsze badamy możliwość dokonania go w drodze umowy. Ten sposób pozwala na bardzo szybkie rozwiązanie sporu o majątek, choć poprzedzają go długie i burzliwe negocjacje. Strony często w celu zawarcia porozumienia udają się do notariusza. Umowa przed notariuszem często nie jest wymagana przez prawo, ale pozwala stronom na komfort pewnego nadzoru nad sprawą przez niezależnego urzędnika państwowego, który przy okazji sam z siebie udziela szeregu pouczeń. Akt notarialny wymagany jest jednak zawsze, gdy przedmiotem podziału pozostaje nieruchomość. Jeżeli do majątku należy przedsiębiorstwo, umowa o jego podział powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Umowa przed notariuszem ma jeden mankament – jest płatna. Taksa rejenta potrafi być wysoka. Warto jednak pamiętać, że przepisy pozwalają stronom zupełnie swobodnie decydować o tym, w jakim zakresie i w jaki sposób polubownie podzielić majątek. Nic nie stoi na przeszkodzie, by na przykład nieruchomość podzielić w formie aktu notarialnego, a inne składniki majątku w zwykłej formie pisemnej lub nawet ustnej. Możliwości są bardzo duże.

Przeprowadzając ten proces, należy zwrócić uwagę w szczególności na:

1. Przegląd Umów o Pracę

Pierwszym krokiem w due diligence jest szczegółowy przegląd umów o pracę wszystkich pracowników objętych transakcją ZCP. Należy zweryfikować zarówno warunki zatrudnienia, jak i ewentualne dodatkowe świadczenia przysługujące osobom zatrudnionym w organizacji, takie jak programy premiowe, nadgodziny czy liczba terminowych umów o pracę. Istotna jest także weryfikacja, czy pośród pracowników podlegających przeniesieniu znajdują się osoby w okresie ochronnym (przedemerytalnym) lub przebywające na zwolnieniach lekarskich i urlopach macierzyńskich/wychowawczych.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z Kodeksem pracy, nabycie ZCP wiąże się z koniecznością zachowania dotychczasowych warunków zatrudnienia przenoszonych pracowników. W praktyce oznacza to, że nowy właściciel jest zobowiązany zapewnić pracownikom te same warunki płacy i zatrudnienia, jakie mieli wcześniej (tj. w poprzednim zakładzie pracy, z którego zostali przeniesieni). Przykładowo, jeśli w firmie oferowane były dodatkowe benefity, takie jak ubezpieczenia zdrowotne czy programy emerytalne, nowy pracodawca będzie musiał je zachować.

2. Analiza Zobowiązań Finansowych

Podczas due diligence należy przeanalizować wszelkie zobowiązania finansowe związane z pracownikami. Obejmuje to m.in. ewentualne zaległości w wypłatach wynagrodzeń, składkach na ubezpieczenia społeczne czy inne obowiązkowe świadczenia. Przyjęcie ZCP obarczonego długami może generować dodatkowe ryzyka dla nabywcy, dlatego istotne jest, aby wszystkie zobowiązania zostały jasno sprecyzowane przed finalizacją transakcji.

Zapraszamy do lektury innych części Poradnika podziału majątku, przygotowanego przez adwokatów i radców prawnych Kancelarii TURCZA: