ESOP, czyli plan opcji na akcje, jako sposób zatrzymania najlepszych pracowników w organizacji

Przedsiębiorcy działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej, spółki akcyjnej czy też spółki komandytowo-akcyjnej mogą wprowadzić program motywacyjny ESOP (lub MSOP, jeśli ma on dotyczyć jedynie kadry zarządzającej) przewidujący uczynienie z pracowników współwłaścicieli organizacji, którego celem jest między innymi przyciągnięcie i zatrzymanie najlepszych współpracowników, aby zapewnić im dodatkową zachętę do kontynuowania współpracy oraz rozwijania działalności pracodawcy.

Kto może być uczestnikiem programu

Uczestnikiem programu, w ramach którego może dojść do nabycia udziałów/akcji (przyznania opcji)  pracodawcy może zostać nie tylko pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę. W skład podmiotów uprawnionych mogą bowiem wchodzić również współpracownicy świadczący usługi w ramach kontraktów B2B, partnerzy, doradcy czy też konsultanci – kwestia ta zależna jest od ogólnej koncepcji pracodawcy, w szczególności tego, jak szeroka grupa docelowa objęta zostanie ESOP.

Nabycie akcji/udziałów

Objęcie akcji/udziałów stanowi wieloetapowy proces, w ramach którego wyróżniamy następujące etapy:

I. Ustalenia wstępne

W pierwszej kolejności konieczne jest skompletowanie pełnej dokumentacji tj. m.in. umowy przystąpienia do programu ESOP oraz regulaminu określającego warunki uczestnictwa w projekcie, a także przeprowadzenie rozmów z pracownikami zainteresowanymi przystąpieniem do projektu i przeprocesowanie wniosków rejestrowych. Ponadto, pracodawca winien podjąć decyzję odnośnie tego, ile udziałów/akcji w spółce (jaką ich część) przeznaczy na ESOP, z uwzględnieniem puli przewidzianej dla poszczególnych pracowników objętych programem.

Ponadto, pracodawca ma możliwość wprowadzenia postanowień, zgodnie z którymi ESOP może w każdym czasie ulec zmianie lub może zostać wypowiedziany.

II. Upływ okresu nabywania uprawnień

Uprawnienie do nabycia udziałów lub akcji w ramach ESOP to czas, po upływie którego pracownik uzyska obiecane udziały/akcje pracodawcy. Warto podkreślić, że powyższe może być dodatkowo uzależnione od spełnienia przez pracownika dodatkowych warunków (np. osiągnięcia określonych w umowie z pracodawcą progów sprzedażowych), czy też dochowanie założeń wskazanych w uzgodnionym wcześniej harmonogramie zadań.

III. Ustalenie częstotliwości, z jaką pracownik nabywa akcje/udziały

Sposób nabywania akcji/udziałów może zostać skonstruowany w wieloraki sposób, przy czym zawsze następuje on na podstawie indywidualnej umowy zawartej pomiędzy pracodawcą a uczestnikiem. Wobec tego, poniżej zaproponowany zostanie jeden z modelowych przykładów.

Uczestnik ESOP w ramach realizacji programu nabędzie od spółki 250 000 jednostek (udziałów lub akcji). Wolą spółki jest aby ww. jednostki zostało przekazane w 10 transzach – każda po 25 000 opcji, przyznawanych na ostatni dzień miesiąca lipca oraz ostatni dzień miesiąca stycznia, począwszy od 31 lipca 2022 roku. Zatem, całość jednostek zostanie nabyta przez pracownika do 31 stycznia 2027 roku.

Zakaz dyskryminacji

Przedsiębiorców korzystających z ESOP obowiązuje zakaz dyskryminacji. Może ona objawiać się między innymi tym, że starsi stażem pracownicy będą uprawnieni do nabycia większej liczby akcji/udziałów lub np. że osoby, które nabyły udziały/akcje w ramach ESOP nie będą uprawnione do oddawania głosów na zgromadzeniu wspólników/akcjonariuszy.

Zalety wprowadzenia ESOP

Wprowadzenie planu opcji na akcje pracowników może skutkować znacznym sukcesem po stronie całego przedsiębiorstwa, bowiem szczególny sposób wynagradzania pracowników, w tym przez poczucie, że stanowią część przedsiębiorstwa, powoduje że pracownicy koncentrują się na wynikach finansowych pracodawcy oraz wzroście cen akcji/udziałów. Z drugiej jednak strony, ESOP oznacza w praktyce rozwodnienie kapitału, co z kolei była problematyczne przy podejmowaniu kluczowych dla organizacji decyzji. Niewątpliwym jest jednak, że dobrze wykształceni i przedsiębiorczy pracownicy wybierając pracę kierują się nie tylko finansami jako takimi, ale również tym, na ile mogą mieć realny wpływ na swój zakład pracy. Samochód służbowy, laptop czy dofinansowanie wczasów to dla wielu specjalistów standard, jaki pracodawca powinien mu zapewnić, nie zaś (jak to miało miejsce jeszcze dekadę temu) atrakcyjny bonus. Za sukcesami organizacji stoi praca wielu ludzi, którzy – wbrew potocznej opinii – nie zawsze są zastępowalni. ESOP daje pracodawcom szansę na stworzenie skonsolidowanego zespołu, z którym docelowo będzie on współtworzył i wytyczał nowe cele dla działalności spółki.

Kancelaria TURCZA specjalizuje się w tematyce compliance. Nasi specjaliści służą poradą w zakresie stworzenia optymalnego systemu premiowania pracowników. Zachęcamy do kontaktu!