Jakie obowiązki można nałożyć na spadkobiercę lub zapisobiercę w poleceniu testamentowym?

Spadkodawca, poza zawarciem w testamencie klasycznych elementów w postaci ustanowienia spadkobierców czy zapisobierców, ma również możliwość zamieszczenia w akcie ostatniej woli poleceń, czyli rozporządzeń testamentowych nakładających na spadkobiercę bądź zapisobiercę obowiązek określonego działania lub zaniechania.

Polecenia testamentowe niejednokrotnie poszerzają swobodę testowania, dając testatorowi możliwość obciążenia spadkobierców i zapisobierców wieloma obowiązkami, których nałożenie nie byłoby możliwe przy zastosowaniu innych instytucji prawa spadkowego, np. zapisu. Należy mieć jednak na względzie, że obciążenie spadkobierców czy zapisobierców danym poleceniem, nie tworzy stosunku zobowiązaniowego, zatem osoba na rzecz której ustanowiony został zapis nie zyskuje miana wierzyciela, a jedynie destynatariuszem polecenia. Niemniej jednak, polecenie powoduje powstanie swoistego obowiązku prawnego, którego wykonania, zgodnie z art. 985 Kodeksu Cywilnego, żądać może każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli ustanowione przez spadkodawcę polecenie ma na względzie interes społeczny, jego wykonania może żądać także właściwy organ państwowy.

Co może być przedmiotem polecenia testamentowego?

Polecenie testamentowe może przybierać charakter majątkowy lub niemajątkowy. Polecenia testamentowe często dotyczą kwestii związanych z organizacją pochówku testatora, przeznaczeniem środków pieniężnych uzyskanych na podstawie spadkobrania czy zapisobrania na określony przez spadkodawcę cel charytatywny, a także niezbywaniem określonych składników majątku, które mają dla spadkodawcy charakter sentymentalny.

Na kogo może zostać nałożone polecenie testamentowe?

Polecenie testamentowe może zostać przez spadkodawcę nałożone na:
• spadkobiercę testamentowego,
• spadkobiercę ustawowego,
• zapisobiercę zwykłego,
• zapisobiercę windykacyjnego.

Z uwagi na fakt, iż polecenia często wiążą się z kwestiami osobistymi lub relacjami rodzinnymi, istotnym jest, fakt, że polecenie testamentowe obciążać może więcej niż jedną osobę. Przykładowo, spadkodawca może zobowiązać swoich zstępnych do utrzymywania relacji z rodzicami spadkodawcy oraz do zapewniania im odpowiednich warunków bytowych.

Jakie polecenia zostaną uznane za nieważne?

Konstruując treść polecenia testamentowego, należy mieć na względzie, iż za nieważne uznane zostaną wszelkie polecenia sprzeczne z prawem lub z zasadami współżycia społecznego, polecenia, które nakładają na spadkobiercę czy zapisobiercę obowiązek niemożliwy do wypełnienia, a także tzw. dalsze polecenia, które obciążają osobę, na rzecz której poczyniono polecenie. Stwierdzenie nieważności polecenia nie spowoduje przy tym nieważności całego testamentu, chyba że z okoliczności wynikać będzie, że bez polecenia spadkodawca nie sporządziłby testamentu o takiej treści.