System zryczałtowanego zwrotu podatku VAT w rolnictwie

Według przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie przez niego usług rolniczych.

Rolnik ryczałtowy nie jest podatnikiem VAT-u i korzysta przy sprzedaży swoich produktów rolnych ze zwolnienia od tego podatku, jednocześnie ma on możliwość uzyskania częściowego, ryczałtowego zwrotu podatku naliczonego w dokonywanych zakupach. Z kolei rolnik rozliczający się na zasadach ogólnych jest zarejestrowanym podatnikiem VAT-u i ma on możliwość odliczenia pełnej kwoty z tytułu podatku VAT, płaconego przy dokonywanych przez siebie zakupach towarów i usług.

Rolnikiem ryczałtowym jest podmiot, dokonujący sprzedaży wyprodukowanych przez siebie produktów rolnych, który korzysta ze zwolnienia od podat­ku. Zwolnienie, o którym mowa w definicji, nie ma zastosowania do działalno­ści handlowej, za którą uważa się odsprzedaż w stanie nieprzetworzonym naby­tych wcześniej produktów rolnych. Rolnikiem ryczałtowym jest więc ten rolnik, który nie jest zobowiązany ustawowo do prowadzenia ksiąg rachunkowych i nie zrezy­gnował z przysługującego mu zwolnienia z VAT-u w zakresie sprzedaży wytworzonych przez siebie produktów rolnych. Rolnik ryczałtowy uzyskuje od nabywcy wyprodukowanych i sprzedawanych przez siebie produktów rolnych kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, doliczoną do cen sprzedawanych. Stanowi to dla niego swego rodzaju rekompensatę z tytułu podatku zapłaconego przy zakupie środków produkcji. Natomiast w sytuacji, kiedy rolnik ryczałtowy sprzedaje produktu zupełnie inne, niż te wskazane w ustawie (załącznik 2), lub produkty pochodzące z importu bądź odsprzedaży nabytych w stanie nieprzetworzonym.

Nie można jednak zryczałtowanego zwrotu podatku utożsamiać z podatkiem VAT należnym od sprzedaży towarów lub usług, obliczanym przez podatników rozliczających się na zasadach ogólnych. Rolnik ryczałtowy nic musi wykazywać, w celu uzyskania zryczałtowanego zwrotu podatku, że dokonywał wcześniej jakichkolwiek zakupów środków do produkcji rolnej. Zwrot ten jest bowiem uzależniony od samego faktu dokonania przez niego sprzedaży produktów rolnych płatnikowi VAT-u. Ponieważ obecnie nie wszystkie podmioty sfery budżetowej są zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług (np. oświata, służba zdrowia czy administracja publiczna), zatem od tych nabywców rolnicy ryczałtowi nie uzyskają zryczałtowanego zwrotu podatku. Rozwiązanie to może rodzić istotne komplikacje w rozliczeniach podatkowych rolników ze sferą budżetową, która stanowi ważny segment odbiorców produktów rolnych.      

Rolnik ryczałtowy, dokonujący eksportu towarów i usług ma prawo do zastosowania stawki 0% pod warunkiem prowadzenia ewidencji dla potrzeb VAT. Aby rolnik ryczałtowy mógł w pełni skorzystać z uprawnień wynikających z zaistnienia sprzedaży opodatkowanej według stawki 0%, poza prowadzeniem ewidencji, powinien zarejestrować się dla celów podatku od towarów i usług oraz składać deklaracje VAT-7 za miesiące, w których ta sprzedaż wystąpi. Dokonując tych czynności rolnik ryczałtowy nabywa jednocześnie prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów służących tej sprzedaży.