Wykluczenie uczestnika z obrotu gospodarczego, czyli zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

Wiele razy spotykamy się w swoim życiu z nieuczciwymi działaniami innych osób czy podmiotów gospodarczych, w szczególności w zakresie finansowym. Na przykład nie wykonano usługi, za którą wcześniej zapłaciliśmy albo nie przysłano nam zakupionego i opłaconego towaru. Czasami to my wykonujemy daną usługę na rzecz jakiegoś podmiotu, za którą nie dostajemy wynagrodzenia.

W ta­kich sy­tu­acjach najczęściej próbujemy odzyskać należne środki pieniężne na drodze postępowania sądowego. Po uzy­ska­niu ko­rzyst­ne­go orze­cze­nia zwra­ca­my się do dłuż­ni­ka z rosz­cze­niem. Jeżeli nadal dłuż­nik uchy­la się od za­pła­ty kierujemy wówczas do komornika wniosek o wsz­czę­cie po­stę­po­wa­nia eg­ze­ku­cyj­ne­go w ra­mach któ­re­go możemy uzyskać informację o jego bezskuteczności. Oka­zu­je się też czasami, że nasz kon­tra­hent nie wy­wią­zał się ze swo­ich zo­bo­wią­zań nie tyl­ko wo­bec nas, ale tak­że wobec in­nych osób. Ponadto stan ten tr­wa już od ja­kie­goś cza­su, a dłuż­nik po­mi­mo pro­wa­dze­nia dzia­łal­no­ści go­spo­dar­czej, nie zło­żył wnio­sku o ogło­sze­nie upa­dło­ści. W związ­ku z po­wyż­szym powstaje pytanie jak możemy wy­eli­mi­no­wać z obro­tu go­spo­dar­cze­go nie­rze­tel­ne­go kon­tra­henta?

Środkiem dyscyplinującym przedsiębiorców do ich rzetelnej działalności jest między innymi instytucja zakazu prowadzenia działalności gospodarczej uregulowana w Tytule X (art. 373 i nast.) ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe (dalej „PrUp”). Art. 373 prUp prze­wi­du­je, iż sąd może orzec (na okres od 1 do 10 lat) zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej, oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia, względem osoby, która ze swojej winy:

• będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, albo
• faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
• po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
• jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
• jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.

Przedmiotowe postępowanie jest wszczynane wyłącznie na wniosek jednego z następujących podmiotów:

• wierzyciela;
• tymczasowego nadzorcy sądowego;
• zarządcy przymusowego;
• syndyka;
• prokuratora (rola prokuratora będzie szczególnie istotna, gdy wobec danego przedsiębiorcy wszczęto postępowanie karne z powodu niezgodnego z prawem prowadzenia działalności. Chodzi np. o wyłudzenia, pranie brudnych pieniędzy, oszustwa);
• Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;
• Prezes Komisji Nadzoru Finansowego.

W dalszej kolejności nadmienić należy, iż skła­da­jąc wnio­sek o orze­cze­nie za­ka­zu pro­wa­dze­nia
dzia­łalno­ści należy pamiętać o obowiązku udowodnienia wszelkich okoliczności, które mają wpływ na możliwość orzeczenia przedmiotowego zakazu, a więc:

• daty powstania niewypłacalności danego podmiotu;
• stopień winy;
• skutków podejmowanych działań, w szczególności w postaci obniżenia wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego;
• wi­ny oso­by re­pre­zen­tu­ją­cej ten podmiot w nie­zło­że­niu wnio­sku o ogło­sze­nie upa­dło­ść w
  ter­mi­nie;
• rozmiaru pokrzywdzenia wierzycieli.

Do udowodnienia niektórych okoliczności, przede wszystkim obniżenia war­to­ści eko­no­micz­nej
przed­się­bior­stwa czy rozmiaru pokrzywdzenia wierzycieli, niezbędne jest w naszej opinii przeprowadzenie także dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu ra­chun­ko­wo­ści i
fi­nan­sów.

TERMIN I MIEJSCE NA ZŁOŻENIE WNIOSKU

Wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej powinien zostać złożony najpóźniej w terminie roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W sytuacji gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie został w ogóle złożony, mamy wówczas 3 lata na złożenie wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Termin liczony jest od dnia ustania stanu niewypłacalności (odpadnięcia podstawy do ogłoszenia upadłości) albo od dnia wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez daną osobę, np. z powodu jej rezygnacji.

W tym miejscu wskazać przede wszystkim należy, iż w przypadku przekroczenia wskazanych powyżej terminów, sąd obowiązany jest wniosek oddalić.

Przedmiotowy wniosek należy złożyć do sądu upadłościowego, który ogłosił upadłość dłużnika. W sytuacji gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony albo postępowanie upadłościowe w ogóle nie zostało wszczęte, w sprawach o orzeczenie zakazu orzeka i tak sąd właściwy do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości. W tym celu wskazać należy, iż wnioskodawca powinien we wniosku zawrzeć informacje pozwalające ustalić, jaki sąd byłby właściwy do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa dłużnika. Z kolei sądem do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości jest sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika (przy czym głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich – art. 19 ust. 1 PrUp), ewentualnie miejsce zwykłego pobytu dłużnika lub jego siedzibę, a w ich braku miejsce położenia jego majątku na terytorium Polski (art. 19 ust. 3 PrUp).

Należy również pamiętać, iż od wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej należy uiścić opłatę sądową w wysokości 100 zł (zgodnie z art. 76 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

PODSUMOWANIE

Podstawowym celem instytucji zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego oraz wolą ustawodawcy jest wyeliminowanie z obrotu gospodarczego podmiotów nierzetelnych, szkodzących innym jego uczestnikom. Podejmując więc działalność gospodarczą warto mieć na uwadze, iż nieregulowanie zobowiązań finansowych przedsiębiorstwa, może nieść ze sobą ryzyko orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości.