Rewolucja Art. 139 kodeksu postępowania cywilnego, czyli koniec z fikcją doręczeń

Ustawa nowelizująca kodeks postępowania cywilnego uchwalona w lipcu 2019 r. w istotny sposób wpłynęła również na zasady doręczania pism procesowych. Ważnym skutkiem tych przepisów jest m.in. ograniczenie możliwości stosowania tzw. „doręczenia fikcyjnego” i wprowadzenie nowych zasad doręczenia pism procesowych, w szczególności pierwszych pism procesowych w sprawie. Nowelizacja zwiększyła także rolę komorników sądowych w omawianej procedurze.

Przepisy a dokładnie art. 139 (1) k.p.c. przewidują odmienny schemat postępowania w przypadku niemożliwości doręczenia odpisu pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw pozwanego. W przypadku nieodebrania przesyłki pomimo dwukrotnego awizo przewodniczący składu sędziowskiego zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu jednocześnie odpis pisma dla pozwanego i zobowiązuje Powoda do wykonania czynności. W pierwszej kolejności wskazać należy, że Powód będzie miał tylko dwa miesiące na skuteczne doręczenie korespondencji pozwanemu. W tym czasie należy dokonać jednej z poniższych czynności:

1. złożyć w sądzie potwierdzenia doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika sądowego,
2. zwrócić przekazane pismo do sądu wraz z nowym aktualnym adresem pozwanego,
3. przedstawić w sądzie dowód, że pierwotny adres wskazany w pozwie jest prawidłowy.

Oznacza to w praktyce, iż niniejszy przepis przenosi ciężar obowiązku i ryzyka doręczenia pierwszego pisma procesowego pozwanemu na powoda. Po bezskutecznym upływie tego terminu sąd może zawiesić postępowanie z urzędu (na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.).

WYŻSZE KOSZTY DORĘCZEŃ

Konieczność doręczenia pisma procesowego za pośrednictwem komornika wiąże się przede wszystkim z dodatkowymi kosztami. Zgodnie z ustawą o kosztach komorniczych opłata związana z bezpośrednim i osobistym doręczeniem pisma stronie przez komornika wynosi 60,00 zł. Opłata jest pobierana za doręczenie oznaczonego pisma w sprawie na jeden adres. Zgodnie z zapisami ustawy, jeśli pod jednym adresem przebywa kilku adresatów pisma (pozwanych lub uczestników postępowania), komornikowi należy uiścić tylko jedną opłatę – nawet jeśli komornik podejmie kilka prób doręczenia pisma na ten sam adres.

Po złożeniu wniosku o doręczenie, komornik w ciągu 14 dni przystępuje do próby doręczenia. W tym celu osobiście, bądź poprzez upoważnionego pracownika kancelarii udaje się pod wskazany przez wnioskodawcę adres. Od wyniku tych czynności uzależnione jest dalsze postępowanie. Bowiem jeżeli zastanie adresata, doręcza mu załączoną przez powoda korespondencję, spisuje protokół z czynności i sprawa wówczas jest zakończona.

Może również zdarzyć się sytuacja, że adresata nie zastano, komornik wówczas ustala, czy adresat faktycznie zamieszkuje pod wskazanym adresem. Z tychże ustaleń komornik również sporządza odpowiedni protokół.

W sytuacji, gdy komornik ustalił, że poszukiwana przez niego osoba pod tym adresem mieszka, w skrzynce pozostawia awizo. Adresat ma 14 dni na odebranie przesyłki w kancelarii komornika. Po upływie tego terminu pismo uważa się za doręczone. Z protokołu komornika musi jednak jasno wynikać, że adresat pod tym adresem faktycznie mieszka. W tym miejscu należy szczególnie zwrócić uwagę, że doręczenie pisma może nastąpić wyłącznie do rąk własnych adresata. Komornik nie może więc doręczyć pisma małżonkowi lub dorosłym domownikom. Takich domowników komornik dodatkowo poucza o tym, że adresat może osobiście odebrać pismo w kancelarii.

W przypadku gdy próby doręczenia nie przyniosą rezultatów, zgodnie z art. 3b ustawy o komornikach sądowych, podmiot zlecający – wnioskodawca może wystąpić do tego komornika z wnioskiem o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania Pozwanego. W przypadku złożenia takiego wniosku, należy również uiścić na rzecz komornika opłatę w wysokości 40,00 zł.  Wówczas o wskazanie innego adresu komornik może zwrócić się do podmiotów wymienionych w art. 761 § 1(1) pkt 3-6 k.p.c. Dodatkowo w tym miejscu należy wskazać, iż od 16 marca 2020 roku za zapytanie skierowane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o adres nie podlega żadnej opłacie.

Komornikowi przysługuje także zwrot zryczałtowanych kosztów dojazdu w granicach miejscowości będącej siedzibą kancelarii komornika w wysokości 20 złotych, jeżeli odległość między siedzibą kancelarii a miejscem czynności przekracza 10 km. Suma opłat za doręczenie pisma przez komornika na podstawie art. 139 (1) k.p.c. może więc wynieść łącznie 120 złotych.

JAKICH PODMIOTÓW DOTYCZY ZMIANA?

Opisana zmiana w sposobie doręczeń nie będzie jednak dotyczyła wszystkich. W stosunku do osób: podmiotów wpisanych do rejestru sądowego (m.in. spółek handlowych), adresatów odmawiających przyjęcia pisma, a także osób reprezentujących podmiot wpisany do KRS, likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu nadal będzie miała zastosowanie fikcja doręczenia. Nie znajdzie również omawiany przepis zastosowania w sprawach dot. doręczeń zagranicznych, doręczeń w elektronicznym postępowaniu upominawczym [art. 5052(9) § 1 k.p.c.] czy doręczeń w postępowaniu egzekucyjnym. Oznacza to wówczas, że omawiana zmiana dotyczy osób, gdy pozwanym będzie przede wszystkim osoba fizyczna (konsument) oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą.

PODSUMOWANIE

Wskazać przede wszystkim należy, iż omawiana instytucja na pewno zwiększy ochronę praw procesowych Pozwanego. Powód natomiast musi się liczyć ze wzrostem kosztów i wydłużeniem czasu potrzebnego na uzyskanie ochrony sądowej. Niemniej jednak realne skutki wprowadzonej nowelizacji będą się ujawniać wraz z upływem czasu. Nic tak bowiem nie weryfikuje zamiarów ustawodawcy, jak stosowanie przepisów w praktyce.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu.