Powództwo przeciwko małżonkowi dłużnika

Wierzyciel wchodząc w stosunek zobowiązaniowy z osobą, która pozostaje w ustroju ustawowej wspólności majątkowej, powinien podjąć niezbędne kroki celem zabezpieczenia się, na wypadek nieregulowania przez dłużnika ciążącego na nim zobowiązania. W taki sposób wierzyciel może powiększyć ilość składników majątkowych, z których mógłby się zaspokoić w przypadku ewentualnego postępowania egzekucyjnego. Wskazana sytuacja nie ma zastosowania, wówczas kiedy zobowiązanie zostało zaciągnięte przez oboje małżonków.

ZACIĄGNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA PRZEZ OSOBĘ, KTÓRA POZOSTAJE W USTROJU WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ

Wchodząc  w stosunek zobowiązaniowy z osobą, która pozostaje w ustroju ustawowej wspólności majątkowej, wierzyciel, w przypadku braku uregulowania przez dłużnika ciążącego na nim zobowiązania, na podstawie uzyskanego przeciwko temu dłużnikowi tytułu wykonawczego będzie mógł zaspokajać się wyłącznie z jego majątku osobistego.

WYRAŻENIE ZGODY PRZEZ DRUGIEGO MAŁŻONKA NA ZACIĄGNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA WYNIKAJĄCEGO Z CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Przepis art. 41 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy umożliwia wierzycielowi zaspokajanie się również  z majątku wspólnego małżonków, w przypadku, kiedy drugi z nich wyrazi zgodę na zaciągnięcie zobowiązania, które wynika z czynności prawnej. Wskazany przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący, tak więc małżonkowie nie mogą go zmienić w intercyzie lub innej zawartej pomiędzy nimi umowie.(Jędrejek Grzegorz. Art. 41. W: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany. System Informacji Prawnej LEX, 2019).

W sytuacji wyrażenia zgody, o której mowa powyżej, wierzyciel będzie mógł zaspokajać się z majątku wspólnego małżonków bez ograniczeń (w takim przypadku wierzyciel może zaspokajać się m.in. z nieruchomości wspólnej małżonków, z wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka oraz z dochodów uzyskiwanych z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, a także dochodów pochodzących z majątku osobistego drugiego małżonka).

Omawiana zgoda powinna być udzielona przez drugiego małżonka przed powstaniem zobowiązania, a tym samym, wierzyciel powinien udowodnić wyrażenie zgody za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego.

NADANIE KLAUZULI WYKONALNOŚCI TYTUŁOWI EGZEKUCYJNEMU NA MAŁŻONKA DŁUŻNIKA

Zaciągnięcie zobowiązania za zgodą drugiego małżonka nie sprawia, iż małżonek, który wyraził zgodę, staje się stroną umowy. Jest on wówczas dłużnikiem egzekwowanym, co oznacza, że musi znosić egzekucję z majątku wspólnego.

Wierzyciel w chwili otrzymania tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi, który zaciągnął zobowiązanie, jest uprawniony wyłącznie do egzekwowania przysługujących mu należności z majątku osobistego tego dłużnika.

Celem poszerzenia składników majątkowych, z których wierzyciel może się zaspokajać, tj. na składniki majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków, musi on wystąpić do właściwego sądu o nadanie na podstawie art. 787 ustawy Kodeks postępowania cywilnego klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.

Po uzyskaniu wskazanej powyżej klauzuli wykonalności komornik będzie uprawniony do prowadzenia egzekucji zarówno z majątku osobistego dłużnika, jak i z majątku wspólnego dłużnika oraz jego małżonka.

WYTOCZENIE POWÓDZTWA WYŁĄCZNIE PRZECIWKO MAŁŻONKOWI DŁUŻNIKA

Poza uprawnieniem w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, wierzyciel może już na etapie postępowania sądowego wytoczyć powództwo przeciwko małżonkowi dłużnika, jeżeli dotyczy ono zobowiązania, na którego zaciągnięcie została wyrażona zgoda przez drugiego z małżonków.

W powyższej sytuacji, wierzyciel powództwem będzie mógł dochodzić od drugiego małżonka zobowiązania do spełnienia świadczenia wynikającego z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był.  Wytoczenie powyższego powództwa jest niezależne od tego, czy świadczenie zostało objęte tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2019 roku, III CZP 106/18).

PODSUMOWANIE

Z powyższego jednoznacznie wynika, iż instytucja wyrażenia zgody przez małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania może znacznie ułatwić Wierzycielowi dochodzenie przysługujących mu roszczeń w przyszłości.

Włączenie małżonka do udziału w sprawie, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku wspólnego może nastąpić już na etapie postępowania sądowego, tj. z chwilą wniesienia pozwu, a także w momencie uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko małżonkowi, który jest dłużnikiem.

 Wierzyciel, przy wchodzeniu w stosunek zobowiązaniowy, który stanowi czynność prawną, może wymagać od przyszłego dłużnika, aby jego małżonek wyraził zgodę na dokonanie konkretnej czynności. Powyższej zgody można wymagać od drugiego małżonka np. w przypadku zawierania umowy najmu lokalu użytkowego, zawierania umowy leasingu, której przedmiotem jest samochód lub w przypadku zawierania umowy pożyczki.