Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO)

Nowe obowiązki w zakresie sprawozdawczości i ewidencji odpadów od dnia 1 stycznia 2020 r.

Z dniem 24 stycznia 2018 r. został uruchomiony elektroniczny rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami, który jest jedną z części BDO – Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (o czym pisaliśmy tu: https://biznesprawnik.pl/2018/11/28/obowiazek-umieszczania-na-dokumentach-numeru-bdo/). Od dnia 1 stycznia 2020 r. uruchomione zostaną dwa kolejne moduły BDO, umożliwiające prowadzenie ewidencji odpadów i składanie sprawozdań z zakresu produktów i odpadów. Powyższe będzie wiązało się z dodatkowym obowiązkiem dla przedsiębiorców wpisanych do rejestru, w postaci elektronicznego wprowadzania informacji o przewoźniku, wadze odpadów oraz dacie ich transportu.

Czym jest BDO?

Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami to prowadzony przez marszałków województw w systemie teleinformatycznym zbiór danych podmiotów trudniących się działalnością powiązaną z gospodarowaniem odpadami. Od dnia 1 stycznia 2020 r. system ten poszerzony zostanie o funkcjonalności związane ze sprawozdawczością i ewidencją odpadów. Zgodnie z informacją ze strony Ministerstwa Klimatu, pełne uruchomienie wszystkich funkcjonalności BDO umożliwi skuteczną kontrolę rynku gospodarki odpadami, przyczyniając się do efektywniejszego wspierania organów inspekcji ochrony środowiska w walce z nieprawidłowościami występującymi w tym sektorze. Ponadto dzięki BDO organy kontroli będą mogły analizować jednocześnie zgodność faktycznie prowadzonej przez podmiot działalności w zakresie gospodarki odpadami, z zakresem zadeklarowanym w rejestrze[1].

[1] https://www.gov.pl/web/klimat/rejestr-bdo

Obowiązek rejestracji w rejestrze BDO do końca grudnia 2019 r.

W art. 50 ust. 1 oraz art. 51 ust. 1 ustawy o odpadach wskazano katalog podmiotów zobowiązanych do wpisu do rejestru BDO (na wniosek lub z urzędu). Są to podmioty, które: wytwarzają odpady oraz prowadzą ich ewidencję, a także wprowadzają na terytorium RP produkty w opakowaniach, opony, oleje smarowe, pojazdy, baterie lub akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny, producenci, importerzy i wewnątrzwspólnotowi nabywcy opakowań.

Weryfikacja obowiązku rejestracji w rejestrze BDO możliwa jest m.in. poprze wypełnienie ankiety udostępnionej na oficjalnej stronie Ministerstwa Klimatu, znajdującą się pod linkiem: https://bdo.mos.gov.pl/home/obowiazek_rejestracji/

Od stycznia 2020 r. zmienią się zasady rejestracji podmiotów w rejestrze BDO – wnioski o rejestrację będą mogły być składane wyłącznie w formie elektronicznej. Składanie papierowych wniosków będzie możliwe jedynie w przypadku przedsiębiorców zagranicznych działających w Polsce.

Co istotne, zaniechanie obowiązku wpisu do rejestru BDO do końca grudnia 2019 r. skutkować będzie brakiem możliwości przekazywania od nowego roku wytworzonych odpadów podmiotom je zbierającym, ze względu na fakt, iż cała dokumentacja związana z ewidencjonowaniem odpadów będzie prowadzona w formie elektronicznej, za pośrednictwem konta utworzonego w rejestrze BDO. Brak dostępu do systemu BDO uniemożliwia zatem jakikolwiek udział w obrocie odpadami.

Uruchomienie nowych funkcjonalności

Otwarcie dodatkowych modułów BDO ułatwi Inspekcji Ochrony Środowiska kontrolę nad prawidłowością gospodarowania odpadami, a także przyspieszy czas reakcji w przypadku wykrytych nieprawidłowości.

Moduł ewidencji umożliwi sprawowanie ścisłej kontroli nad transferem odpadów, w szczególności odpadów komunalnych (z uwagi na zdalny dostęp do danych zawartych w dokumentach ewidencji odpadów organy będą mogły wcześniej zaplanować kontrolę, jeszcze przed odbiorem odpadów), z kolei moduł sprawozdawczy ułatwi przedsiębiorcom gospodarującymi odpadami przekazywanie sprawozdań z działalności w tym zakresie.

Schemat działania modułu ewidencji

Etap I – podmiot przekazujący odpady

Podmiot przekazujący odpady, jeszcze przed samą czynnością ich przekazania podmiotowi je transportującemu, będzie zobowiązany do wystawienia karty przekazania odpadów (w przypadku posiadaczy odpadów) bądź karty przekazania odpadów komunalnych (w przypadku podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, posiadacza odpadów prowadzącego zbieranie lub przetwarzanie odpadów komunalnych lub transportującego odpady komunalne) za pośrednictwem modułu BDO. Zgodnie z wchodzącym w życie 1 stycznia 2020 r. art. 67 ust. 3a ustawy o odpadach, karta przekazania odpadów będzie zawierała dodatkowe informacje, takie jak m.in.: data i godzina rozpoczęcia transportu odpadów i ich dostarczenia do następnego posiadacza odpadów, numery rejestracyjne środków transportu odpadów stanowiących pojazd albo zespół pojazdów. Z kolei karta przekazania odpadów komunalnych będzie zawierała dodatkowo informacje m.in. o nazwie gminy, z terenu której odpady komunalne są odbierane od właścicieli nieruchomości, dacie i godzinie rozpoczęcia i zakończenia odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, dacie i godzinie rozpoczęcia transportu odpadów komunalnych do następnego posiadacza odpadów, dacie i godzinie przejęcia odpadów komunalnych przez następnego posiadacza odpadów albo dacie i godzinie ich przekazania do stacji przeładunkowej, miejscu zbierania lub miejscu przetwarzania odpadów komunalnych, prowadzonych przez podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (art. 67 ust. 4a ustawy o odpadach). Wszystkie te dane, po ich wprowadzeniu do rejestru, będą widniały w module ewidencji BDO. Co istotne, wszystkie karty przekazania odpadów będą wystawiane w czasie rzeczywistym, a dane przechowywane na państwowych serwerach.

Kartę przekazania odpadów bądź kartę przekazania odpadów komunalnych można wygenerować w systemie do 30 dni przed planowaną datą przekazania odpadów.

Nadmienić należy, że z dniem 1 stycznia 2020 r. utraci moc obowiązującą art. 69 ust. 5 ustawy o odpadach, dopuszczający sporządzanie zbiorczej karty przekazania odpadów, obejmującej odpady danego rodzaju przekazywane łącznie w okresie miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego transportującego odpady wykonującego usługę transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów.

Etap II – podmiot transportujący odpady

Warunkiem koniecznym do zrealizowania transportu odpadów będzie wygenerowanie z systemu BDO przez podmiot transportujący (dokładniej: kierującego środkiem transportu, którym są transportowane odpady) potwierdzenia umożliwiającego weryfikację informacji zawartych w karcie przekazania odpadów ze stanem rzeczywistym i posiadanie go przy sobie, w razie ewentualnej kontroli. Dopiero po wykonaniu powyższych czynności, transport będzie mógł wyruszyć od przekazującego.

Uwaga: nie będzie możliwości, by podmiot odbierający odpady wystawił kartę przekazania odpadów/odpadów komunalnych w imieniu podmiotu przekazującego.

Etap III – podmiot przejmujący odpady

Osoba przejmująca odpady od innego posiadacza, obowiązana będzie potwierdzić przejęcie odpadów w systemie BDO. Ponadto, każdorazowo po przekazaniu tych odpadów do prowadzonych przez siebie miejsc zbierania odpadów lub miejsc ich przetwarzania, zobowiązana będzie do dodania w module ewidencji BDO informacji o masie odpadów oraz o dacie i godzinie ich przekazania.

Etap IV – podmiot transportujący odpady

W ostatniej fazie, transportujący odpady będzie zobowiązany potwierdzić transport odpadów w rejestrze BDO, niezwłocznie po zakończeniu transportu.

Działanie modułu sprawozdawczego

Od dnia 1 stycznia 2020 r., podmioty, które zobowiązane są zgodnie z przepisami ustawy o odpadach do sporządzania i składania rocznych sprawozdań o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi winne składać ww. sprawozdania w formie elektronicznej, za pośrednictwem modułu sprawozdawczego BDO. Sprawozdania sporządzane za pośrednictwem indywidualnego konta w BDO, zgodnie z art. 76 ust. 6 ustawy o odpadach nie będą wymagały opatrzenia ich podpisem elektronicznym.
W 2020 r. podmioty zobowiązane do złożenia sprawozdania za rok 2019 będą uzupełniać wymagane dane krok po kroku, w module sprawozdawczym BDO oraz przekazywać je do urzędu gminy lub urzędu marszałkowskiego za pośrednictwem BDO. W kolejnych latach, dane wpisane w roku poprzednim, będą pojawiać się automatycznie, bez konieczności ich ręcznego wprowadzania.

Podsumowanie

Wskazać należy, że system informatyczny, jakim jest Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO), w zakresie ewidencjonowania odpadów i gospodarowania nimi jest projektem bez precedensu w skali światowej. System BDO, integrujący dane z różnych płaszczyzn procesu zarządzania odpadami, nie tylko przyniósł korzyść w postaci usprawnienia całej procedury ewidencjonowania odpadów i składania sprawozdań w tym przedmiocie, ale także docelowo ma znacząco zmniejszyć skalę nadużyć na tym polu.