Kilka słów o nowym e-dowodzie

Cyfryzacja administracji w Polsce to proces długofalowy, który bezsprzecznie poprawia obieg dokumentów oraz zmniejsza czas załatwienia spraw w urzędach. Do dotychczasowych pozytywnych zmian można zaliczyć choćby możliwość składania zeznania podatkowego drogą elektroniczną oraz e-PUAP, czyli Elektroniczną Platformę Usług Administracji Publicznej – rodzaj internetowej skrzynki podawczej dla obywateli. Kolejnym krokiem, dla ulepszenia jakości i zakresu cyfrowych usług publicznych jest wprowadzenie e-dowód.

Charakterystyka e-dowodu

E- dowód to nowa forma tradycyjnego dowodu osobistego uzupełniona o chip. Zgodnie z art. 4 ustawy o dowodach osobistych z dnia 6 sierpnia 2010 (Dz. U. 2010 Nr 167 poz. 1131) spełnia funkcję dowodu tożsamości oraz upoważnia do swobodnego przekraczania granic innych państw członkowskich Unii Europejskiej i państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Już na pierwszy rzut oka widać, że jest on podobny do swojego analogowego poprzednika. Różni się jedynie tym, że zgodnie z art. 12 ustawy o dowodach osobistych, dodano na jego awersie numer CAN, który pełni funkcję zabezpieczenia przed nieautoryzowanym odczytem. Dodatkowo, na tylnej stronie dowodu znajduje się kod kresowy. Dokument zawiera zatopiony chip, którego podstawowym zadaniem jest przechowywanie danych, takich jak certyfikaty, miejsce na certyfikat kwalifikowanego podpisu elektronicznego oraz aplikacje ICAO.

Funkcje e-dowodu

Jeśli obywatel chce odczytać informacje wczytane do dowodu, należy zbliżyć go do czytnika i potwierdzić operację kodem weryfikującym
Wydawane od marca bieżącego roku dowody z warstwą elektroniczną nie wiążą się z koniecznością wymiany dotychczas posiadanych dokumentów tożsamości. Zachowają one ważność do upływu określonych na nich terminów. Przewiduje się, że wymiana analogowych dowodów na ich elektroniczne odpowiedniki potrwa do 2029 roku.
Wielofunkcyjny dowód pozwala nie tylko komunikować się elektronicznie z administracją publiczną, lecz umożliwia zalogowanie się do m.in. ePUAP, elektroniczne podpisywanie dokumentów oraz korzystanie z automatycznych bramek granicznych na lotniskach, gdyż zawiera aplikację ICAO (Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego). Co więcej, zamierzeniem Ministerstwa Cyfryzacji jest, aby w przyszłości za pomocą dowodu, pacjent mógł się rejestrować na wizyty lekarskie w ośrodkach medycznych.

Kwestia bezpieczeństwa

Innowacyjne dowody mają być bardzo bezpieczne, gdyż przed ich kopiowaniem lub bezprawnym wykorzystaniem ma chronić nadany numer CAN. Użytkownicy będą także dysponować dwoma numerami PIN do podpisu osobistego (sześć cyfr) i profilu osobistego (cztery cyfry). Właściciele dowodów otrzymują kod PUK, który pozwoli na odzyskanie dostępu do usługi, gdy kod PIN zostanie wpisany błędnie. Ustawione kody PIN można zmienić w każdym momencie w urzędzie lub samodzielnie przez aplikację. Progresywnym rozwiązaniem zgodnie z art. 32a ustawy o dowodach osobistych, jest możliwość zawieszenia dowodu na okres 14 dni, w przypadku gdy jego właściciel czasowo utracił kontrolę nad dokumentem, z powodu jego zagubienia lub kradzieży. Oznacza to, że czynności jakie zostaną podjęte przy pomocy dowodu w tym czasie nie wywołują skutków prawnych. Co istotne, jeśli po upływie 14 dni od chwili zawieszenia certyfikatów nie nastąpi cofnięcie tego statusu, certyfikaty oraz dowód osobisty podlegają unieważnieniu z mocy prawa i dokument staje się całkowicie nieważny.

Procedura uzyskania dowodu

Procedura ubiegania się o e-dowód nie różni się znacząca od tej, która miała miejsce przed dniem 4 marca 2019 r. Obywatel może złożyć bezpłatny wniosek na odpowiednim formularzu poprzez platformę internetową www.obywatel.gov.pl zakładka→ „Kończy Ci się ważność DOWODU OSOBISTEGO? Złóż wniosek teraz”. Do dokonania tej operacji niezbędne jest posiadanie profilu zaufanego. Druga możliwość uzyskania elektronicznego dowodu tożsamości, to tradycyjna, osobista wizyta w urzędzie gminy. W odróżnieniu od dotychczasowej procedury, osoba ubiegająca się o dowód osobisty będzie dodatkowo wypełniać sekcję z pytaniem o zgodę wnioskodawcy na zamieszczenie w dowodzie certyfikatu podpisu osobistego.

E-dowody w innych krajach

Dowody osobiste z warstwą elektroniczną aktualnie funkcjonują w Austrii, Belgii, Chorwacji, Portugalii, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Szwecji, a także na Litwie, Węgrzech i we Włoszech. Najczęściej są wykorzystywane do potwierdzania tożsamości i uwierzytelniania oraz do składania elektronicznego podpisu.

Podsumowanie

Mimo, że e-dowody są używane przez obywateli od marca, przewidziana w tej materii jest już kolejna zmiana. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1157 z dnia 20 czerwca 2019 r. wyznacza państwom członkowskim dwuletni termin na wprowadzenie zmian w wydawanych dokumentach tożsamości. Od sierpnia 2021 roku nowe dowody powinny zawierać dwuliterowy kod państwa członkowskiego wydającego dokument na tle unijnych symboli (12 żółtych gwiazd), a w warstwie elektronicznej dokumentu będą musiały być zawarte również dwa odciski palców posiadacza w formatach cyfrowych. Obecna konstrukcja dowodów elektronicznych nie przewiduje umiejscowienia w nim odcisków. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wraz w porozumieniu z Ministerstwem Cyfryzacji pracuje zatem nad nowym projektem.