Odpowiedzialność subsydiarna wspólnika spółki jawnej

Kwestie odpowiedzialności subsydiarnej wspólników spółki jawnej zostały uregulowane w art. 31 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (dalej jako: ksh). Zwrócić uwagę należy, że powyższa regulacja dot. odpowiedzialności subsydiarnej dla polskiego prawa jest swoistym novum, bowiem uprzednio obowiązujący Kodeks Handlowy nie przewidywał w/w instytucji. Tym niemniej, instytucja ta podniosła znacząco atrakcyjność spółki jawnej, bowiem podstawowym elementem rzeczonej subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika jest fakt, że wierzyciel może przeprowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Odpowiedzialność subsydiarna wspólnika

Podstawą odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za zobowiązania reguluje art. 22 § 2 ksh, zgodnie z którym „każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 ksh”. Dlatego też wspólnik spółki jawnej ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, która nie jest ograniczona ani co do zakresu ani co do przedmiotu, dodatkowo zaznaczyć trzeba, że odpowiedzialność ta ma charakter osobisty.

Skoro wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, rodzi się pytanie czy wierzyciel może od razu prowadzić egzekucję z majątku spółki i wspólnika. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na regulację przewidzianą w art. 31 ksh. Tak jak na wstępie wskazywałem, subsydiarna odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej uaktywnia się wyłącznie dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Innymi słowy mówiąc, wspólnik jest odpowiedzialny za zobowiązanie spółki od chwili jego powstania, lecz możliwość dochodzenia przez wierzyciela bezpośrednio z majątku wspólnika uaktywnia się z momentem bezskuteczności egzekucji z majątku spółki (vide: wyrok SN z dnia 16 czerwca 2010 roku w sprawie o sygn. akt: I CSK 453/09).

Kolejną z istotną możliwością, jaką daje wierzycielom subsydiarna odpowiedzialność, to możliwość wytoczenia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki wypadnie bezskutecznie (vide: art. 31 § 2 ksh). Dlatego też dość częstą praktyką jest składanie w jednym pozwie o zapłatę sprawy przeciwko spółce oraz wspólnikom, które w efekcie końcowym znacząco przyspiesza na zakończenie sporu. Ponadto, zwracam uwagę, że pomimo powyższego uprawnienia, wierzyciel jednak nie musi wszczynać powództwa przeciwko wspólnikowi, dzięki któremu mógłby wszcząć postępowanie egzekucyjne. Zgodnie bowiem z art. 7781 kpc, wierzyciel może wszcząć egzekucję przeciwko wspólnikowi bez uzyskiwania przeciwko niemu wyroku, bowiem tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, sąd może nadać klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom ponoszącym odpowiedzialność bez ograniczeń, całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Oczywiście zanim sąd wyda tytuł wykonawczy przeciwko wspólnikom, w pierwszej kolejności egzekucja przeciwko spółce musi wypadać co najmniej na oczywiście bezskuteczną.

Podsumowanie

Obecnie nie można wyobrazić sobie spółki jawnej bez subsydiarnej odpowiedzialności wspólników. Instytucja ta znacząco podniosła atrakcyjność tejże formy prawnej działalności gospodarczej oraz wprowadziła poczucie ochrony majątku wspólników. Oczywiście trzeba mieć na uwadze, że wspomniana ochrona nie trwa bez końca, tylko do czasu bezskutecznej egzekucji wierzyciela wobec majątku spółki. Wskazać należy, że w przeciwieństwie do solidarnej odpowiedzialności, subsydiarna odpowiedzialność wspólników wyznacza kolejność wierzycielowi do zaspokojenia swoich roszczeń. Warto również wspomnieć również, że postanowienia umowne spółki niezgodne z przepisami art. 31-33 ksh nie wywierają skutków wobec osób trzecich.

Mając na uwadze powyższe, w przypadku zastanawiania się nad wyborem formy prawnej działalności, proszę pamiętać o subsydiarnej odpowiedzialności wspólników, która z jednej strony daje ochronę majątku wspólników do czasu bezskutecznej egzekucji spółki. Natomiast z drugiej strony, dość sprawnie ułatwia możliwość egzekwowania należności przez wierzyciela z majątku wspólnika.