Naruszenie zasady tajności głosowania na zgromadzeniu wspólników a możliwość stwierdzenia nieważności uchwały

Kwestia zasady tajności głosowania na zgromadzeniach wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością reguluje art. 247 § 2 kodeksu spółek handlowych (dalej jako: ksh). Jedną z fundamentalnych podstaw tajności głosowania na zgromadzeniach wspólników jest przede wszystkim utrudnienie pozostałym wspólnikom zorientowanie się, w jaki sposób poszczególni wspólnicy głosowali. Warto w tym miejscu wspomnieć, że niektóre sprawy objęte porządkiem obrad wymagają tajności, bowiem jawność głosowania nad niektórymi sprawami mogłaby nadmiernie krępować wolę wspólników głosujących.

Dlatego też, zgodnie z art. 247 § 2 ksh, obowiązkowo należy przeprowadzić głosowanie tajne w następujących przypadkach:
• wybory oraz wnioski o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów,
• pociągnięcia członków organów spółki lub likwidatorów do odpowiedzialności,
• sprawy osobowe (dot. dotyczy wszystkich spraw tego typu, które nie zostały już wymienione wcześniej),
• żądania głosowania tajnego choćby przez jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanych na zgromadzeniu wspólników.

Naruszenie zasady tajności głosowania

Zwrócić uwagę należy, że w orzecznictwie nie ma jednolitego stanowiska odnośnie wpływu naruszenia zasady tajności głosowania nad uchwałą, która w efekcie może doprowadzić do stwierdzenia jej nieważności. Judykatura wypracowała dwa dominujące, przeciwstawne stanowiska, gdzie z jednej strony przyjmuje się, że sąd za każdym razem winien poddawać analizie naruszenie zasady tajności podjętej uchwały. W przypadku stwierdzenia wpływu na tą uchwałę – dopiero wówczas sąd może stwierdzić jej nieważność.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt: II CSK 441/15, gdzie SN stanął na stanowisku, że „wprawdzie ochronna rola tego sposobu głosowania bezpośrednio służy zapewnieniu podjęcia uchwały o treści oddającej rzeczywisty stan poglądów wymaganej większości głosujących i dlatego uchybienie formie głosowania uznaje się za stwarzające domniemanie faktyczne, że wadliwość formalna miała wpływ na treść podjętej uchwały, jednak ocena musi każdorazowo uwzględniać konkretne okoliczności występujące w sprawie. Nieprawidłowe jest stanowisko, że samo uchybienie art. 247 § 2 KSH stanowi naruszenie przepisów prawa, powodujące nieważność podjętej uchwały, bez konieczności badania wpływu tego uchybienia na jej treść.” Podobne stanowisko wyraził m. in. SA w Łodzi w wyroku z dnia 24 listopada 2017 roku w sprawie o sygn. akt: I ACa 955/17.

Natomiast drugie stanowisko orzecznictwa zakłada, że sąd stwierdza nieważność takiej uchwały, bez badania wpływu naruszenia zasady tajności na treść uchwały, ponieważ uchwała ta podjęta została w sposób sprzeczny z bezwzględnie obowiązującym art. 247 § 2 ksh.

Przykładowo wskazać należy na wyrok SA w Gdańsku z dnia 13 marca 2015 roku w sprawie o sygn. akt: I ACa 714/14. Wskazać należy, że SA stwierdził, iż art. 247 § 2 ksh jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, przez co jego naruszenie zawsze będzie skutkować stwierdzeniem nieważności, z uwagi na naruszenia formalne uchwały. Ponadto, SA w Gdańsku potwierdził, że często spotykana praktyka w wyborze przewodniczącego poprzez aklamację jest niewłaściwa, bowiem powinien on zostać wybrany w głosowaniu tajnym – „zatem z literalnej tylko wykładni § 2art. 247 KSH wywieść należy, że głosowanie w sprawach osobowych, a taką bezspornie, zdaniem Sądu II instancji, jest wybór przewodniczącego zgromadzenia wspólników, musi być głosowaniem tajnym”.

Oczywiście art. 247 § 2 ksh odnosi się również do spółki akcyjnej, co potwierdza wyrok SN z dnia 26 maja 1995 roku w sprawie o sygn. akt. III CKN 261/98 (oparty na przepisach uprzednio obowiązującego Kodeksu Handlowego).

Podsumowanie

Jak widać nie ma jednolitego stanowiska w doktrynie oraz judykaturze czy każde naruszenie obowiązku tajności głosowania uzasadnia uznanie podjętej uchwały niezgodnie z art. 247 § 2 ksh za nieważną.

Słusznie wskazuje R. Papis, że rozwiązaniem nieważności uchwały podjętej z naruszeniem art. 247 § 2 ksh przemawia brzmienie art. 4 § 1 pkt 9 ksh, który za głosy oddane uznaje te, które oddano m.in. zgodnie z ustawą – w przypadku głosowania jawnego zamiast wymaganego głosowania tajnego wszystkie głosy należałoby uznać za nieważne. Dlatego też dopuszczenie możliwości usprawiedliwiania wadliwości w tym zakresie, mogłoby doprowadzić w efekcie końcowym do powstania przekonania o możliwości deprecjacji przedmiotowego przepisu.

Jednakże, z drugiej strony patrząc, kategoryczne stanowisko w zakresie nieważności uchwały w przypadku naruszenia zasad tajności głosowania jest pozbawione należytego uzasadnienia. Jedną z najważniejszych elementów głosowania jest przedstawienie woli wspólników, dlatego też w przypadku uchybienia odnośnie obowiązku przeprowadzenia głosowania tajnego – zaskarżenie przedmiotowej uchwały, uzasadnione jest tylko wtedy, gdy sposób głosowania mógł mieć realny wpływ na jej powzięcie.

W związku z powyższym, według mojej oceny nie można wychodzić ponad ramy interpretacyjne przepisu art. 247 § 2 ksh, który jest przepisem bezwzględnie obowiązującym. Dlatego też podjęcie uchwały z naruszeniem zasady tajności według mojego stanowiska powinna skutkować jej nieważnością.