Ugoda jako jeden z najszybszych sposobów na rozwiązanie sporu

Co to jest ugoda?

Ugoda jest to konsensualna, kauzalna i wzajemna umowa. Wskazać należy, że z uwagi na charakterystykę prawną ugody, zaliczana jest do kategorii umów ustalających i następczych, czyli takich, które mają na celu nadanie już istniejącemu stosunkowi prawnemu cech pewności oraz bezoporności (vide: M. Pyziak-Szafnicka, w: System Prawa Prywatnego, t. 8, Warszawa 2011). Wobec powyższego wskazać należy, że strony zawierając ugodę, uprawnione są do potwierdzenia istniejącego między nimi stosunku prawnego, jak i również mogą dowolnie go zmieniać a nawet go rozwiązać. Pomimo powyższych uprawnień zwracam uwagę, że ugoda nie może kreować nowego stosunku prawnego (vide: wyrok SN z dnia 4 lutego 2004 r., w sprawie o sygn. akt: I CK 178/03).

Najważniejszymi cechami, jakimi charakteryzuje się ugoda, to przede wszystkim pojednanie się stron i pewność obrotu. Dlatego też, ugoda powszechnie uznawana jest za jedną z najszybszych form do zakończenia sporu. Dzięki niej istnieje nawet możliwość zamknięcia sprawy bez konieczności wizyty stron w sądzie (w przypadku ugody pozasądowej).

Ugoda sądowa a ugoda pozasądowa

Ugoda jako możliwość polubownego rozwiązania sporu może być co do zasady zawarta w dowolnej formie. Jedynie w przypadkach dokonywania czynności, co do których przepisy szczególne nakładają obowiązek zachowania określonej formy np. aktu notarialnego, wówczas taka ugoda dla swej ważności musi odpowiadać rzeczonej formie. W związku z czym, obecnie wyróżniamy dwa rodzaje ugód – sądową oraz pozasądową.

Przechodząc w tym miejscu do ugody sądowej warto zaznaczyć, że przedmiotowa kwestia jest uregulowana w art. 223 kpc. Obowiązujące przepisy nakładają obowiązek na sąd skłaniania stron do pojednania – poprzez zawarcie ugody przed sądem lub przed mediatorem. Dlatego też najbardziej pożądanym stanem dla sądu jest polubowne rozwiązanie sporu poprzez zawarcie porozumienia na pierwszym posiedzeniu, które w efekcie ma spowodować zakończenie postępowania. Warto zaznaczyć, że w przypadku, kiedy strony nie porozumieją się na pierwszym posiedzeniu, mogą również zawrzeć ugodę na każdym etapie postępowania, jednak nie później niż do zamknięcia rozprawy przed sądem II instancji. Zaznaczyć trzeba, że strony zawierając ugodę sądową powodują związanie sądu z jego treścią. Sąd wówczas uprawniony jest wyłącznie do badania czy ugoda nie jest sprzeczna z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub czy nie zmierza do obejścia prawa. Ponadto, zgodnie z art. 777 §1 pkt 1 kpc ugoda sądowa stanowi tytuł egzekucyjny.

Odnosząc się do kwestii ugody pozasądowej wskazać należy, że znacząco różni się od ugody sądowej. Po pierwsze nie jest zawierana przed sądem oraz nie jest zaprotokołowana w treści protokołu rozprawy. Po drugie, ugoda pozasądowa może zostać zawarta przed wytoczeniem powództwa, jak i po jego wszczęciu, z tą różnicą, że strony wyłącznie informują sąd o zawarciu ugody. Po trzecie, ugoda pozasądowa, zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego nie jest tytułem egzekucyjnym, wobec czego strona zmuszona jest wszcząć normalnie postępowanie sądowe i przeprocedować całą procedurę, aż do uzyskania tytułu wykonawczego (por. wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2018 roku w sprawie o sygn. akt: II CSK 375/17).

Podsumowanie

Ugoda sądowa czy pozasądowa należą do jednych z najszybszych sposobów rozwiązania sporu. Z charakteru porozumienia strony powinny dojść do zgodnej woli polubownego zakończenia sporu, które najczęściej jest efektem wzajemnych ustępstw.

Bezpośrednim skutkiem zawarcia ugody przed sądem jest umorzenie postępowania, a w przypadkach, w których strony nie postanowiły inaczej, znosi się wzajemne koszty procesu. Mimo zawarcia ugody sądowej lub pozasądowej, obie formy nie wywołują skutku powagi rzeczy osądzonej (res iudicata). Zwrócić uwagę jednak należy, że w przypadku wszczęcia przez stronę powództwa, które objęte jest ugodą, strona postępowania jest uprawniona do podniesienia zarzutu rzeczy ugodzonej (res transacta), skutkujące oddaleniem powództwa. Dlatego też warto zwrócić uwagę na wyrok SA w Krakowie z dnia 25 maja 2017 roku w sprawie o sygn. akt: I ACa 1691/16, w którym wskazał, że „Zawarcie przez stronę w ugodzie oświadczenia, iż zrzeka się jakichkolwiek dalszych roszczeń wynikających z określonego zdarzenia prawnego powoduje nie tylko możliwość podniesienia przez drugą stronę, w ramach sporu o takie roszczenie, zarzutu sprawy ugodzonej, ale także, w warunkach skuteczności zrzeczenia, utratę prawa podmiotowego do dochodzenia tego roszczenia w przyszłości”.

Podkreślić należy, że zawarcie ugody, której przedmiotem jest roszczenie przedawnione, skutkuje przerwaniem biegu terminu przedawnienia roszczenia (vide: wyrok SN z dnia 2 października 1969 r., w sprawie o sygn. akt: II CR 508/69). W związku z powyższym, zanim zdecyduje się o zawarciu porozumienia co do rozwiązania sporu, w pierwszej kolejności zalecam przeprowadzić szczegółową weryfikacje stanu faktycznego i prawnego sprawy.

Mając na uwadze powyższe, w mojej ocenie zawsze warto rozważyć możliwość zawarcia ugody, która pozwoli szybko zakończyć spór, bez zbędnego długiego oczekiwania na rozpoznanie sprawy przez sąd.