Wyjazd integracyjny sielanka pracowników, czy zmora pracodawców?

Podtytuł: Kwalifikacja wypadku w czasie wyjazdu integracyjnego jako wypadku przy pracy

Za oknem coraz częściej pojawia się słońce, a daty w kalendarzu nieubłaganie posuwają się na przód i tym sposobem już niedługo będzie maj. Okres wiosenno-rekreacyjny jest to również idealny czas by zorganizować wyjazd integracyjny dla swoich pracowników. Taka forma integracji jest wciąż bardzo popularna wśród pracodawców. Takie wyjazdy mają zwykle charakter rekreacyjny oraz stanowią pewien rodzaj wypoczynku. Zwykle takie wyjazdy mają na celu zacieśnienie więzi między pomiotami oraz zwiększyć lojalność wobec organizatora takiego wyjazdu.

Na pierwszy rzut oka można stwierdzić, że wyjazd integracyjny niesie za sobą same korzyści, jednak po dokładnej analizie, pojawia się wiele mankamentów, które niesie za sobą takie przedsięwzięcie.

Kwalifikacja wypadku w czasie wyjazdu integracyjnego jako wypadku przy pracy

Pierwszym ważnym aspektem, który pojawia się przy organizacji wyjazdu integracyjnego dla pracowników jest kwalifikacja wypadku jaki mógłby się zdarzyć w czasie jego trwania. Pytanie odnosi się to tego czy taki wypadek zostanie zakwalifikowany jako wypadek przy pracy, czy może będzie to tylko kategoria wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, a może po prostu będzie to przykre zdarzenie losowe, nie związane ze stosunkiem pracy.

Stosownie do treści art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej u. w. p.) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wykonywania ze stosunku pracy.

Natomiast na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w u. w. p. zgodnie z treścią art. 3 ust 2 ustawy traktuje się wypadek, któremu uległ pracownik:

1. w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku powierzonych mu zadań,

2. podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

3. przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Wyjazd fakultatywny czy obowiązkowy?

W odniesieniu do wyjazdu integracyjnego należy rozróżnić czy wyjazd miał charakter obligatoryjny, a udział w nim był obowiązkowy. Jeżeli tak, wyjazd taki będzie traktowany jako podróż służbowa i w konsekwencji wszelkie wypadki jakie będą miały miejsce podczas niego będą miały charakter wypadku przy pracy. W przypadku, gdy będziemy mieli do czynienia z podróżą służbową zostają spełnione wszystkie przesłanki z wskazanego powyżej art. 3 u. w. p.

Nie budzi wątpliwości przy ocenie tego rodzaju wypadków, iż zdarzenie typu upadek pracownika czy skaleczenie jest zdarzeniem nagłym. Bezsporne też w ocenie powinno być to czy został on spowodowany przyczyną zewnętrzną, przy czym może być to każdy czynnik zewnętrzny zdolny wywołać szkodliwe skutki, przy czym nie istnieje żaden wymóg by przyczyna zewnętrzna była wyłączną przyczyna wypadku. Co do zasady również ocena czy wypadek wywołał u pracownika uraz czy nawet jego śmierć nie powinna powodować problemów, ponieważ w tej kwestii można polegać na opiniach eksperckich lekarzy specjalistów. W tym miejscu jednak należy pamiętać że, wypadek przy pracy nie musi skutkować czasową bądź trwałą niezdolnością do pracy.

Najwięcej komplikacji powoduje czwarty element definicji wypadku przy pracy czyli związek zdarzenia z pracą, co budzi wiele kontrowersji w odniesieniu do wyjazdów integracyjnych. Do tego typu rozważań zostały przyjęte poniższe przesłanki:

1. element miejscowy, to znaczy, że do wypadku musi dojść w miejscu wyznaczonym pracownikowi do pracy;

2. element czasowy, to znaczy do wypadku musi dojść w czasie wyznaczonym pracownikowi na pracę;

3. element rzeczowy tj. zajście wypadku musi następować z powodu wykonywania obowiązków pracowniczych, to znaczy że musi istnieć związek przyczynowy wypadku z procesem pracy.

Dotychczasowe orzecznictwo wskazuje, że wypadek jest wypadkiem przy pracy wtedy, gdy nastąpił w miejscu wykonywania pracy poszkodowanego, albo bez względu na miejsce ale w czasie wykonywania pracy, albo bez względu na miejsce i czas pracy jeżeli miał on związek z wykonywaną pracą.

Tym samym wypadek w czasie wyjazdu integracyjnego może zostać uznany za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, jednak istotną kwestią jest to czy uczestnictwo w wyjeździe było dla pracowników obowiązkowe.

Jeżeli wyjazd był obligatoryjny wówczas w świetle przepisów prawa będzie traktowany jako podróż służbowa, a więc wszelkie zaistniałe wypadki będą miały charakter wypadku przy pracy lub wypadku zrównanego z nim. Taki pogląd jest utarty na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego m.in. w sprawie o sygnaturze akt: II UKN 217/98, gdzie Sąd bardzo szeroko potraktował związek wypadku z wykonywaną pracą i uznał, że wypadek który miał miejsce w czasie części rekreacyjnej podczas obowiązkowego wyjazdu integracyjnego będzie miał charakter zrównany z wypadkiem przy pracy. Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z innym orzeczeniem Sądu Najwyższego o sygnaturze akt II UKS 545/98, jeżeli poszkodowany przyczynił się w znacznym stopniu do wypadku swoim nagannym zachowaniem, rażącym niedbalstwem lub był w stanie nietrzeźwości bądź pod wpływem innych substancji odurzających zdarzenie takie nie będzie traktowane jako wypadek przy pracy.

Jeżeli natomiast udział w wyjeździe integracyjnym był dobrowolny, nie zostaną spełnione przesłanki z art. 3 u. w. p., tj. wypadek nie będzie zakwalifikowany jako wypadek przy pracy, bądź z nim zrównany ponieważ takie zdarzenie nie będzie miało związku z pracą. Pracownik na takim wyjeździe nie pozostaje do dyspozycji pracodawcy, pomimo tego, ze to on jest organizatorem wydarzenia. Taką argumentację potwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu o sygnaturze II UK 354/13, w którym stwierdził, że przy wyjazdach dobrowolnych nie można mówić o wypadkach przy pracy.

Obserwacja praktyki

Podsumowując powyższe oraz odnosząc się do panującej na rynku praktyki trzeba przyjąć, iż z reguły wyjazdy integracyjne nie są obowiązkowe, a zaistniałe podczas nich wypadki nie będą kwalifikowane jako wypadki przy pracy. Oczywiście, nie każda sprawa pozostaje tylko czarno-biała, dlatego każdy taki przypadek powinien być przeanalizowany indywidualnie z uwzględnieniem wszelkich okoliczności.

Wyjazd integracyjny a obowiązkowy czas odpoczynku

Kolejną ważną kwestią przy tematyce wyjazdu integracyjnego jest obowiązkowy 11-godzinny czas przerwy między kolejnymi dniami pracy oraz 35-godzinny czas nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego. I po raz kolejny musimy rozróżnić w tym miejscu sytuacje obowiązkowego wyjazdu integracyjnego, który będzie wtedy traktowany jako podróż służbowa i będzie wliczany w czas pracy, w związku z czym nie będzie stanowił okresu odpoczynku, a pracy. Natomiast w przypadku gdy wyjazd jest dobrowolny należy uznać go za czas odpoczynku, ponieważ w sensie prawnym pracownik „odpoczywa”. Zgodnie z art. 2 pkt 2 dyrektywy nr 88 z 2003 r. Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. (Dz. U. UE. L. Nr 299, poz. 9) okresem odpoczynku jest każdy okres, który nie jest czasem pracy.

Ale tutaj należy napisać, ze jak są szkolenia na które skierował pracodawca to się liczy jako czas pracy!!!

Wyjazd integracyjny a wynagrodzenie

Bardzo ważnym aspektem wyjazdów integracyjnych organizowanych przez pracodawcę dla swoich pracowników pozostaje kwestia czy czas takiego wyjazdu będzie zaliczany jako czas pracy. Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa pracy prezentowany jest pogląd, że do czasu pracy zalicza się czas podróży służbowej.