Jak dowiedzieć się, jakim majątkiem dysponuje mój dłużnik? Czyli komornicze wyjawienie majątku.

Początek roku 2019 r. wniósł do polskiego postępowania egzekucyjnego wiele przełomowych zmian. Nowelizacji przyświeca cel poprawy działania organów sądowych oraz egzekucyjnych. Zmianami objęto m.in. komornicze wyjawienie majątku. Czym jest owa instytucja, na czym polega i jakie niesie ze sobą skutki dla wierzycieli?

Czym jest komornicze wyjawienie majątku dłużnika?

Przewiduje je art. 801¹ Kodeksu postępowania cywilnego. Jest to składany na piśmie lub ustnie do protokołu wykaz majątku dłużnika, który dłużnik składa wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności pod rygorem odpowiedzialności karnej. Z uwagi na powyższe na znaczeniu traci sądowe wyjawienie majątku. Należy jednak pamiętać, iż wciąż jest ono aktualne.

Kiedy dłużnik obowiązany jest złożyć wykaz swojego majątku?

Taka sytuacja będzie mieć miejsce, gdy wierzyciel, składając wniosek egzekucyjny albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji albo uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji, nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, ponieważ nie wie, jakimi składnikami majątkowymi dłużnik dysponuje. W takich okolicznościach zmuszony do działania będzie komornik, który z urzędu:

1. ustali majątek dłużnika w zakresie znanym mu z innych prowadzonych postępowań albo na podstawie publicznie dostępnych źródeł informacji, albo rejestrów, do których ma dostęp drogą elektroniczną;
oraz

2. wezwie dłużnika do złożenia wykazu majątku.

Jeśli dłużnik nie zastosuje się do tego wezwania, wierzyciel będzie mógł wówczas wystąpić do komornika o poszukiwanie majątku. Opłata za poszukiwanie majątku dłużnika na zlecenie wierzyciela, zgodnie z Ustawą o kosztach komorniczych, wynosi 100 złotych. Zaś żądanie komorniczego wyjawienia majątku nie jest obciążone opłatą. Drugą opcją wspomagającą wierzyciela jest nałożenie kar na dłużnika, postanowieniem komornika, sądu lub innego organu, do których należą grzywna, bądź nawet przymusowe doprowadzenie dłużnika celem złożenia wykazu majątku wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności

W przypadku, gdy na początku postępowania wierzyciel wskazał znany mu majątek dłużnika i mimo podjętych czynności nie udało się finalnie ustalić wystarczającego majątku pozwalającego chociażby na zaspokojenie kosztów egzekucyjnych, wierzyciel, by uniknąć umorzenia postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji, powinien wtedy wnioskiem zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika.

Na komorniku ciąży obowiązek informowania wierzyciela o możliwych do podjęcia krokach, a także obowiązek poinformowania dłużnika o odpowiedzialności karnej za złożenie wykazu niezgodnego ze stanem faktycznym.

Skutki niezastosowania się dłużnika do komorniczego wezwania

Dłużnikowi, który nie zastosuje się do wezwania komornika do złożenia wykazu majątku, grozi grzywna, którą może nałożyć na niego komornik. Jeśli pomimo ukarania go grzywną, dłużnik nadal uchyla się od obowiązku wyjawienia majątku, komornik, na wniosek wierzyciela, może zwrócić się o pomoc do sądu, by ten nakazał przymusowe doprowadzenie dłużnika celem złożenia wykazu majątku.

Warto mieć na uwadze, że jeśli postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez komornika niebędącego komornikiem właściwości ogólnej dłużnika, złożenie przez wierzyciela wniosku o nakazanie przymusowego doprowadzenia dłużnika celem złożenia wykazu majątku, powoduje przekazanie sprawy komornikowi właściwości ogólnej, co może wpłynąć na czas postępowania i jego koszty.

Zagrożenia

Celem instytucji miało być poprawienie działania organów egzekucyjnych. Jednak jakkolwiek instytucja ta może ułatwić egzekucję wobec dłużników, którzy zapomnieli o uregulowaniu należności, tak równie dobrze komornicze wyjawienie majątku, mimo obecnych zmian, może służyć dłużnikom do dokonania rozporządzeń swoim majątkiem tak, by jak najmniej otrzymać mógł z ich majątku wierzyciel. Bowiem otrzymując wezwanie do wyjawienia majątku, mogą potraktować je jako istne ostrzeżenie przed egzekucją. Przed wyjawieniem majątku mogą zdążyć wyzbyć się części składników, które mają jakąkolwiek wartość. Instytucja może prowadzić także do wydłużenia egzekucji. Całe szczęście wraz z wezwaniem dłużnika do wyjawienia majątku, komornik obowiązany jest jednocześnie ustalać majątek dłużnika ze znanych mu źródeł informacji dotyczących innych prowadzonych postępowań lub rejestrów, do których ma dostęp drogą elektroniczną, jak np. OGNIVO.

Ważne

Wezwanie dłużnika do wyjawienia przez niego majątku powoduje istotny skutek. Dłużnik taki podlega bowiem wpisowi do rejestru dłużników niewypłacalnych. Rejestr ten umożliwia natychmiastową weryfikację wiarygodności osób w relacjach prywatnych i gospodarczych, a także jest doskonałym narzędziem służącym do skutecznego dochodzenia roszczeń. Tym samym piętnuje dłużnika i ostrzega potencjalnych kontrahentów przed kontaktem z nim. Wpis taki figuruje co do zasady, aż przez 7 lat.

Podsumowanie

Narzędzie mające wspomagać wierzycieli, może zatem umożliwić dłużnikowi podjęcie odpowiednich czynności zabezpieczających jego majątek przed egzekucją. Zdaje się, że pomimo wielu wad, zmiana lepiej przyczyni się do ochrony wierzyciela, niż przed nowelizacją, pozostawiając jednak wiele do życzenia. Zatem lekiem zarówno na opóźnienie egzekucji, jak i na nieuczciwego dłużnika, jest złożenie równocześnie wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji warunkowego wniosku o poszukiwanie majątku w sytuacji, gdy dłużnik wezwany przez komornika nie złoży wykazu, a poszukiwania komornika nie przyniosą zamierzonego efektu.