Kto jest stroną umowy przewozu?

Odpowiadając na zadane w tytule pytanie, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, na czym polega umowa przewozu. Na podstawie umowy przewozu, przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Jak wynika już z powyższego, prawo cywilne przewiduje dwie kategorie umowy przewozu, w zależności od tego, co lub kto jest przedmiotem przewozu.

W niniejszym artykule, chciałbym odpowiedzieć na często pojawiające się wątpliwości, dotyczącego tego, kto jest stroną umowy przewozu rzeczy, w szczególności na którym to podmiocie ciąży odpowiedzialność za nieprawidłowo przeprowadzony transport w stosunku do nadawcy.

Podmioty umowy przewozu

Na gruncie polskich jak i międzynarodowych przepisów dotyczących prawa przewozowego, możemy wymienić przede wszystkim trzy podmioty tj.:
• Odbiorcę;
• Nadawcę;
• Przewoźnika.

Co prawda zgodnie z przepisami krajowymi i międzynarodowymi dwoma podstawowymi podmiotami umowy przewozu jest nadawca oraz przewoźnik, jednakże w znacznej ilości przypadków umowa przewozu przybiera postać tzw. umowy na rzecz osoby trzeciej, którą w tym przypadku jest odbiorca. Powyższa sytuacja ma miejsce wtedy, gdy transportowana na podstawie zawartej umowy przesyłka jest kierowana do podmiotu trzeciego, tj. innego niż nadawca.

Odbiorca

Mając na względzie powyższe należy zauważyć, iż wskazanie osoby odbiorcy nie stwarza większych trudności. Odbiorcą bowiem jest osoba do której ma zostać dostarczona przesyłka.

Przewoźnik

Znacznie większe problemy stwarza wskazanie nadawcy oraz przewoźnika w sytuacji, gdy przewoźnik zleca wykonanie transportu podmiotowi trzeciemu, tzw. podwykonawcy oraz wskazanie który podmiot odpowiada za ewentualne roszczenia za uszkodzenie przesyłki w stosunku do nadawcy.
Należy wyraźnie podkreślić, że przewoźnikiem odpowiedzialnym w stosunku do nadawcy za transport zawsze będzie wyłącznie podmiot, który zawarł z nadawcą umowę przewozu i bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, iż ewentualny transport został następnie zlecony przez przewoźnika podwykonawcy. Pierwotny Przewoźnik pełni w tym przypadku funkcję tzw. przewoźnika umownego, odpowiedzialnego przed nadawcą za transport, natomiast podwykonawca, który faktycznie wykonał transport pełni jedynie funkcję tzw. przewoźnika faktycznego.
Zatem należy wyjaśnić, że za wszelkie roszczenia powstałe w związku z wykonywaniem transportu, w stosunku do nadawcy zawsze będzie odpowiadał tzw. przewoźnik umowny, któremu to nadawca zlecił wykonanie transportu.

Nadawca

Przechodząc do osoby nadawcy należy podkreślić, iż nadawcą jest podmiot który zleca przewoźnikowi wykonania przewozu. Bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, który podmiot dokonywał załadunku towaru. Częstym błędem towarzyszącym w szczególności wypełnianiu listów przewozowych jest wskazywanie jako nadawcy tzw. załadowcy towaru. Jednakże jeśli opisany powyżej załadowca nie zlecił przewoźnikowi usługi transportowej, nie może on być uznany jak nadawcę, bowiem jego rola sprowadza się wyłącznie do załadunku towaru. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż przepisy nie przewidują funkcji załadowcy, zatem na mocy art. 47 ust. 2 prawa przewozowego należy domniemywać, iż załadowca jest podmiotem, który dokonuje wszelkich czynności na rzecz i w imieniu nadawcy.

Podsumowanie

Reasumując należy wskazać, iż podmiotem odpowiedzialnym w stosunku do nadawcy za prawidłowe wykonanie zleconego transportu, będzie zawsze podmiot, który zawarł z nadawcą umowę przewozu, niezależnie od tego czy transport został wykonany bezpośrednio przez przewoźnika czy też zlecony podwykonawcy.