Dopuszczalność zażalenia na zarządzenie sędziego-komisarza w przedmiocie zwrotu zgłoszenia wierzytelności

Etapy w „procesowym” postępowaniu upadłościowym

Etap I, tj. postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości, którego pierwszym elementem jest prawidłowe sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz jego weryfikacja pod względem spełnienia ustawowych przesłanek;

Etap II, tj. tzw. właściwe postępowanie upadłościowe, które ma na celu spieniężenie posiadanego przez upadłego majątku i przekazanie środków wierzycielom.

Na zapadające zarówno w toku pierwszego, jak i drugiego etapu postępowania rozstrzygnięcia, zależnie od obowiązujących przepisów prawa, przysługuje bądź nie przysługuje zażalenie. W przypadku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, organem wydającym zarządzenia w przedmiocie zwrotu wniosku o ogłoszenie upadłości jest przewodniczący. Zgodnie z uchwałą SN z dnia 5 lutego 2004 r., III CZP 111/03 : „Na zarządzenie przewodniczącego, którego przedmiotem jest zwrot wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości, przysługuje zażalenie.” W powyższym orzeczeniu Sąd Najwyższy jednoznacznie dopuścił możliwość zaskarżenia w formie zażalenia zarządzenia przewodniczącego.

Analogicznie, zgodnie z uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2005 r., III CZP 98/04: „Na zarządzenie sędziego-komisarza o zwrocie zgłoszenia wierzytelności przysługuje zażalenie.” Sąd Najwyższy zauważył, że przepisy art. 33 ust. 1 oraz art. 222 ust. 1 PrU nie zawierają wyczerpującej regulacji dopuszczalności zażaleń w postępowaniu upadłościowym.

Na zarządzenie sędziego-komisarza o zwrocie zgłoszenia wierzytelności przysługuje zażalenie.” Sąd Najwyższy zauważył, że przepisy art. 33 ust. 1 oraz art. 222 ust. 1 PrU nie zawierają wyczerpującej regulacji dopuszczalności zażaleń w postępowaniu upadłościowym.

Zdaniem Sądu „Ich treść jest rezultatem zamiaru ustawodawcy, aby przepisy procesowe prawa upadłościowego nie normowały wszystkich kwestii samodzielnie i wyczerpująco, a jedynie kwestie, których nie normuje kodeks postępowania cywilnego.” Przepisami realizującymi powyżej wskazane założenie ustawodawcy są m.in. art. 35 PrU oraz art. 229 PrU, które regulują w identyczny sposób wzajemny stosunek przepisów procesowych prawa upadłościowego i kodeksu postępowania cywilnego. Sąd Najwyższy stwierdza, że wspomniany art. 35  PrU dotyczy postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, natomiast art. 229 PrU znajduję zastosowanie w  tzw. właściwym postępowaniu upadłościowy.

Kodeks Postępowania Cywilnego ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu upadłościowym w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie zostały wyłączone przez odmienne unormowanie w prawie upadłościowym. W tym znaczeniu w postępowaniu upadłościowym mają odpowiednie zastosowanie przepisy k.p.c, w tym również art. 394 k.p.c., który zdaniem SN jest podstawą prawną zarówno zażalenia na zarządzenie w przedmiocie zwrotu wniosku o ogłoszenie upadłości jak i zażalenia na zarządzenie w przedmiocie zwrotu zgłoszenia wierzytelności.

Zgłoszenie wierzytelności

W ocenie Sądu Najwyższego zgłoszenie wierzytelności jest przesłanką uczestniczenia w postępowaniu upadłościowym oraz umieszczenia wierzytelności na liście wierzytelności i uwzględnienia jej w planie podziału. Z tego względu uznaje się w doktrynie, że zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym stanowi formę jej dochodzenia w postępowaniu sądowym, zatwierdzenie zaś listy wierzytelności jest orzeczeniem co do istoty sprawy.

Z tego względu uznaje się w doktrynie, że zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym stanowi formę jej dochodzenia w postępowaniu sądowym, zatwierdzenie zaś listy wierzytelności jest orzeczeniem co do istoty sprawy.

Zgłoszenie wierzytelności spełnia więc taką funkcję jak wytoczenie powództwa w procesie lub zgłoszenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Co uzasadnia dopuszczalność zażalenia na podstawie art. 394 § 1 pkt 1 pkt. k.p.c.

Dopuszczalność wniesienia zażalenia

Podsumowując, należy uznać za dopuszczalne wniesienie zażalenia na zarządzenie sędziego-komisarza w przedmiocie zwrotu zgłoszenia wierzytelności. Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny stwierdził, że zgłoszenie wierzytelności nie jest orzeczeniem charakterystycznym tylko dla tego postępowania, lecz ma charakter ogólniejszy. Dlatego mimo braku określenia wprost w art. 242 PrU, że na powyższe zarządzenie przysługuje zażalenie nie oznacza niedopuszczalności tego środka zaskarżenia. Oznacza jedynie, że procesowe prawo upadłościowe kwestii tej nie reguluje, pozostawiając jej rozwiązanie przepisowi art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c., którego odpowiednie zastosowanie następuje przez odesłanie zawarte w jego art. 229 PrU.

Stan prawny na dzień: 02.11.2017

Autor: